Vluchtelingen

36,4 miljoen vluchtelingen wereldwijd

Wereldwijd zijn er meer dan 36,4 miljoen vluchtelingen op zoek naar veiligheid. Zij ontvluchten hun land voor oorlog, geweld en vervolging. Sommigen hebben de tijd om een tas met spullen te pakken. Anderen niet. Zij moeten alles acuut achterlaten. De vlucht op zoek naar veiligheid zit vol met gevaren. Helaas is hun lange reis dan nog niet voorbij en wacht hen een toekomst vol onzekerheden en uitdagingen. 

Naast mensen die hun land verlaten, zijn er wereldwijd miljoenen mensen die in eigen land een veiliger heenkomen zoeken. Deze mensen noemen we binnenlands ontheemden. In 2022 waren er in totaal 108,4 miljoen mensen op de vlucht. Het leven als vluchteling kan moeilijk voor te stellen zijn. Maar voor vele miljoenen mensen over de hele wereld is het de realiteit. UNHCR helpt hen al meer dan 70 jaar.

Het VN-Vluchtelingenverdrag

In tegenstelling tot een migrant is de definitie van een vluchteling is vastgelegd in het internationaal recht: het Vluchtelingenverdrag (officieel het Verdrag betreffende de Status van Vluchtelingen). Dit verdrag is gebaseerd op het principe van ‘non-refoulement’ wat betekent dat een vluchteling niet teruggestuurd mag worden als hij een land ontvlucht vanwege gegronde vrees voor vervolging. Redenen voor vervolging kunnen onder andere zijn: ras of nationaliteit, godsdienst, politieke overtuiging of deel uitmaken van een bepaalde sociale groep. Vandaag de dag is dit verdrag geratificeerd door meer dan 145 staten. Daarom wordt het Vluchtelingenverdrag gezien als gewoonterecht en moeten staten zich ook aan het verdrag houden wanneer zij dit niet hebben geratificeerd. Het is dus aan de landen om het Vluchtelingenverdrag na te leven. Daarnaast heeft UNHCR een mandaat om vluchtelingen te beschermen.

Uit welke landen komen vluchtelingen?

De grootste aantallen vluchtelingen komen al enkele jaren uit een beperkt aantal landen. Cijfers uit 2022 laten zien dat ruim 52% van alle vluchtelingen afkomstig was uit slechts 3 landen. In absolute aantallen vluchtten de meeste mensen uit Syrië, waar sinds jaren een gewapend conflict woedt. In 2022 kwam vanwege de gewapende inval van Rusland een vluchtelingenstroom op gang uit Oekraïne. Ook vanuit Afghanistan en Oekraïne sloegen miljoenen mensen op de vlucht voor geweld en onveiligheid.

Vluchtelingenroutes zijn vaak niet lang. De meeste vluchtelingen blijven in eigen land of in de eigen regio. 70% van alle vluchtelingen en andere mensen die internationale bescherming nodig hebben verblijven in een buurland van hun land van herkomst.

Stedelijke vluchtelingen

Niet alle vluchtelingen leven in vluchtelingenkampen: ruim de helft leeft in een stedelijk gebied. Ze zoeken daar werk maar worden dan vaak uitgebuit of gearresteerd en verdienen te weinig om in hun eigen basisbehoeften te voorzien of die van hun familie. Het is niet altijd even makkelijk om deze kwetsbare groep vluchtelingen te bereiken omdat ze vaak niet geregistreerd staan. UNHCR werkt steeds vaker samen met lokale partners en gemeentes om maatwerk te bieden, zodat alle vluchtelingen de bescherming krijgen die ze verdienen en de mensenrechten van vluchtelingen gerespecteerd worden.

De integratie van vluchtelingen wereldwijd

Een duurzame oplossing voor vluchtelingen die niet kunnen terugkeren, is integreren in het gastland. Integratie is een complex proces met juridische, economische, sociale en culturele aspecten. Het vergt veel van zowel vluchtelingen als de ontvangende landen. UNHCR probeert op verschillende manieren bij te dragen aan de succesvolle integratie van vluchtelingen wereldwijd. Een concreet voorbeeld is pleiten voor het versneld toelaten van vluchtelingen op de arbeidsmarkt. Het uiteindelijke doel van integratie is het verkrijgen van de nationaliteit van het gastland. De afgelopen tien jaar ontvingen naar schatting 1,1 miljoen vluchtelingen over de hele wereld het staatsburgerschap van hun land van asiel.

Wat hebben vluchtelingen nodig?

Vluchtelingen hebben vooral behoefte aan veiligheid. Daarnaast moeten ze worden voorzien in primaire levensbehoeften zoals voedsel, water, onderdak en medische zorg. Wanneer dat op orde is, hebben mensen perspectief nodig. Met onderwijs en andere duurzame oplossingen, zoals hulp bij asielprocedures, kunnen ze worden voorbereid op een nieuwe toekomst.

Wat doet UNHCR om vluchtelingen te beschermen?

UNHCR werkt wereldwijd hard om mensen te helpen die binnen of buiten hun landsgrenzen op de vlucht zijn geslagen. De meeste mensen die bij UNHCR in dienst zijn, werken in landen waar grote groepen vluchtelingen verblijven. We bieden daar levensreddende noodhulp, verzorgen onderwijs, en voorkomen dat vluchtelingen worden teruggestuurd. Daarnaast houden we toezicht op de uitvoering van het Vluchtelingenverdrag en houden we ons in gastlanden bezig met eerlijke asielprocedures en het zoeken naar langetermijnoplossingen. Meer lezen? Op de volgende pagina lees precies wat UNHCR doet voor vluchtelingen.

Gevolgen van het coronavirus

Door het coronavirus konden veel mensen niet werken en verloren velen hun baan. Ook vluchtelingen. Met de huidige tekorten op de Nederlandse arbeidsmarkt pleit UNHCR er voor om kansrijke asielzoekers en erkende vluchtelingen (statushouder), waar mogelijk, in te zetten in sectoren waar de vraag groot is, eventueel in combinatie met een opleidings- of bijscholingstraject en taallessen. Dit helpt vluchtelingen zo snel mogelijk om op eigen benen te staan, sociale netwerken op en uit te bouwen en om zich thuis te voelen in Nederland. Dit draagt ook bij aan het terugdringen van de tekorten op de arbeidsmarkt.

Meer vluchtelingen dan ooit

Op dit moment zijn er meer mensen dan ooit gedwongen op de vlucht voor oorlog, geweld of vervolging. Vaak hebben zij alles achter moeten laten, zijn zij gescheiden van familie en staan ze voor een toekomst vol onzekerheid. Wij werken dag en nacht om zoveel mogelijk mensen te beschermen, maar dit kunnen wij niet alleen. Jouw steun is dringend nodig.