Σύμβαση για τους Πρόσφυγες του 1951: 70 χρόνια σωτήριας προστασίας

Σήμερα συμπληρώνεται η 70η επέτειος της Σύμβασης του 1951 για τους Πρόσφυγες. Πρόκειται για μια βασική διεθνή συμφωνία που κατοχυρώνει τα δικαιώματα των ανθρώπων που αναγκάζονται να ξεριζωθούν. Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες επισημαίνει ότι σήμερα είναι πιο επείγον από ποτέ να ανανεωθεί η δέσμευσή μας στο πνεύμα και τις θεμελιώδεις αρχές της.

«Η Σύμβαση συνεχίζει να προστατεύει τα δικαιώματα των προσφύγων σε όλο τον κόσμο», ανέφερε ο Filippo Grandi, Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.

«Χάρη στη Σύμβαση, εκατομμύρια ανθρώπινες ζωές έχουν σωθεί. Εβδομήντα χρόνια από τότε που υιοθετήθηκε, είναι κρίσιμο η διεθνής κοινότητα να προασπιστεί τις αξίες της.»

Ο Ύπατος Αρμοστής έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για τις πρόσφατες απόπειρες κάποιων κυβερνήσεων να παραβλέψουν ή να παρακάμψουν τις αρχές της Σύμβασης, επιχειρώντας από άτυπες απελάσεις και αναγκαστικές επιστροφές - pushbacks - προσφύγων και αιτούντων άσυλο στα χερσαία και θαλάσσια σύνορα, μέχρι και κάνοντας προτάσεις για την αναγκαστική μεταφορά τους σε τρίτες χώρες για την επεξεργασία των αιτημάτων τους, χωρίς τα απαραίτητα εχέγγυα προστασίας.

Μιλώντας 70 χρόνια μετά τη μέρα που η Σύμβαση του 1951 για το Καθεστώς των Προσφύγων παρουσιάστηκε στα κράτη για την υπογραφή τους, ο κ. Grandi τόνισε ότι η Σύμβαση αποτελεί ουσιώδες μέρος του διεθνούς δικαίου ανθρωπίνων δικαιωμάτων και παραμένει τόσο επίκαιρη σήμερα όσο ήταν όταν συντάχθηκε και συμφωνήθηκε.

«Η γλώσσα της Σύμβασης είναι ξεκάθαρη σε σχέση με τα δικαιώματα των προσφύγων και παραμένει εφαρμοστέα στο πλαίσιο των σημερινών άνευ προηγουμένου δυσκολιών και καταστάσεων έκτακτης ανάγκης - όπως είναι η πανδημία του COVID-19», ανέφερε ο κ. Grandi.

Tόσο η Σύμβαση για τους Πρόσφυγες του 1951 όσο και το πιο πρόσφατο Παγκόσμιο Σύμφωνο για τους Πρόσφυγες καλούν για διεθνή συνεργασία προκειμένου να βρεθούν μια σειρά από λύσεις για τους πρόσφυγες.

Ο κ. Grandi τόνισε την ανάγκη η διεθνής κοινότητα να διαφυλάξει τις βασικές αρχές της προσφυγικής προστασίας όπως προβλέπονται στη Σύμβαση, μεταξύ των οποίων το δικαίωμα του ατόμου που διαφεύγει από διώξεις να μην επιστρέφεται εκεί όπου διατρέχει κίνδυνο και μπορεί να υποστεί βλάβη.

Η 70η επέτειος της Σύμβασης για τους Πρόσφυγες σημειώνεται μόλις λίγους μήνες αφότου η ίδια η Ύπατη Αρμοστεία συμπλήρωσε επτά δεκαετίες ζωής ως ο παγκόσμιος οργανισμός με την εντολή να διασφαλίζει την προστασία των αναγκαστικά εκτοπισμένων.

Σημειώσεις για τους συντάκτες:

• Στον απόηχο της φρίκης του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, στις 14 Δεκεμβρίου 1950, τα Ηνωμένα Έθνη δημοσίευσαν το Καταστατικό της Ύπατης Αρμοστείας του OHE για τους Πρόσφυγες, καθορίζοντας τους όρους της λειτουργίας του Οργανισμού και δίνοντας εντολή στους αντιπροσώπους 26 κρατών να συναντηθούν στη Γενεύη για να οριστικοποιήσουν το κείμενο της Σύμβασης, κάτι που έκαναν τον Ιούλιο του 1951.
• Η Ύπατη Αρμοστεία είναι ο θεματοφύλακας της Σύμβασης του 1951, με την μοναδική εντολή υπό το διεθνές δίκαιο να επιβλέπει την εφαρμογή της και να συνεργάζεται με τα κράτη για την προστασία των προσφύγων και την εξεύρεση βιώσιμων λύσεων.
• Η Σύμβαση και το Πρωτόκολλο του 1967, το οποίο διεύρυνε το πεδίο των ατόμων που χρήζουν διεθνούς προστασίας, διευκρινίζουν με σαφήνεια ποιος είναι πρόσφυγας και το είδος της προστασίας, άλλων μορφών βοήθειας και των κοινωνικών δικαιωμάτων που δικαιούνται οι πρόσφυγες. Αυτά τα δίδυμα νομικά κείμενα παραμένουν σήμερα ο ακρογωνιαίος λίθος της προσφυγικής προστασίας και διαπνέουν πολλές περιφερειακές συμβάσεις και νόμους που ακολούθησαν, όπως η Σύμβαση του 1969 για τους Πρόσφυγες του Οργανισμού Αφρικανικής Ενότητας, η Διακήρυξη της Καρθαγένης του 1984 στη Λατινική Αμερική και το Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου στην Ε.Ε.
• Η Ύπατη Αρμοστεία καλεί όλα τα κράτη να κάνουν πράξη τις αρχές του προσφυγικού δικαίου, συμπεριλαμβανομένης της Σύμβασης του 1951, με τη θέσπιση νομοθεσίας και την υιοθέτηση πολιτικών και πρακτικών που να αντανακλούν τις διατάξεις της. Ενθαρρύνει ακόμα τα κράτη που δεν είναι συμβαλλόμενα στη Σύμβαση να προσχωρήσουν σε αυτή, όπως πράγματι συνεχίζουν να το κάνουν, με πιο πρόσφατη την υπογραφή της από το Νότιο Σουδάν το 2018.
• Οι αρχές της Σύμβασης επιβεβαιώθηκαν εκ νέου τον Δεκέμβριο του 2018 από το Παγκόσμιο Σύμφωνο για τους Πρόσφυγες, ένα σχέδιο δράσης για πιο προβλέψιμο και ισότιμο επιμερισμό της ευθύνης. Τόσο η Σύμβαση όσο και το Σύμφωνο αναγνωρίζουν ότι οι βιώσιμες λύσεις για τις προσφυγικές καταστάσεις δεν μπορούν να επιτευχθούν χωρίς διεθνή συνεργασία.

Διαβάστε περισσότερα για τη Σύμβαση για τους Πρόσφυγες του 1951 εδώ.

Δείτε περισσότερα για το Παγκόσμιο Σύμφωνο για τους Πρόσφυγες εδώ.

Για σχετικό οπτικοακουστικό υλικό από τα αρχεία της Ύπατης Αρμοστείας ακολουθείστε αυτόν τον σύνδεσμο (μπορεί να χρειαστεί να κάνετε δωρεάν εγγραφή).

English