ΓΕΝΕΥΗ, 11 Μαΐου 2011- Φανταστείτε να έχετε φύγει κυνηγημένος από την πατρίδα σας, να έχετε επιβιώσει το δύσκολο ταξίδι της φυγής και μόλις καταφέρετε να φτάσετε σε…
ΓΕΝΕΥΗ, 11 Μαΐου 2011- Φανταστείτε να έχετε φύγει κυνηγημένος από την πατρίδα σας, να έχετε επιβιώσει το δύσκολο ταξίδι της φυγής και μόλις καταφέρετε να φτάσετε σε μια νέα χώρα για να ζητήσετε άσυλο, να σας κλείνουν πίσω από τα σίδερα. Μπορεί να ακούγεται σαν το χειρότερο εφιάλτη του πρόσφυγα, δυστυχώς όμως, συμβαίνει καθημερινά σε πολλές χώρες του κόσμου. Ενώ πολλές κυβερνήσεις προβαίνουν στην κράτηση αιτούντων άσυλο όλο και περισσότερο, παράλληλα, συνειδητοποιούμε όλο και πιο πολύ ότι η πρακτική αυτή έχει δριμύτατο αντίκτυπο στον άνθρωπο. Στις 11 και 12 Μαΐου, αξιωματούχοι κρατών από όλες τις ηπείρους συναντήθηκαν με μη κυβερνητικές οργανώσεις, οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ερευνητές για να εξετάσουν από κοινού εναλλακτικές λύσεις στην κράτηση αιτούντων άσυλο, προσφύγων, μεταναστών και ανιθαγενών.
Η διεθνής στρογγυλή τράπεζα στη Γενεύη σηματοδότησε την έναρξη μιας σειράς περιφερειακών συζητήσεων και διοργανώθηκε από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και το Γραφείο του Ύπατου Αρμοστή για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (OHCHR), με την υποστήριξη του δίκτυου ΜΚΟ, International Detention Coalition (Διεθνής Συμμαχία για την Κράτηση).
«Η κράτηση αποτελεί γενικά ένα σκληρό μέτρο για την αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης. Δεν υπάρχει εμπειρική απόδειξη ότι η απειλή της κράτησης αποθαρρύνει την παράτυπη μετανάστευση, ή αποτρέπει τους ανθρώπους από το να αναζητήσουν άσυλο», δήλωσε η Έρικα Φέλερ, Βοηθός του Ύπατου Αρμοστή για Θέματα Προστασίας. Οι απειλές κατά της ζωής και της ελευθερίας ενός ατόμου στη χώρα καταγωγής του μπορεί να αποτελεί πιο σημαντικό παράγοντα ώθησης προς αναζήτηση ασύλου για έναν πρόσφυγα, παρά οποιοδήποτε αντικίνητρο ενδέχεται να δημιουργούν οι πολιτικές κράτησης που ισχύουν στις χώρες προορισμού».
Η κράτηση μεταναστών – σε αντίθεση με την ποινική ή για λόγους ασφαλείας κράτηση – αφορά την κράτηση προσφύγων, αιτούντων άσυλο, μεταναστών και ανιθαγενών, κατά την είσοδό τους στην επικράτεια ενός κράτους, ή ενόσω εκκρεμεί η επιστροφή τους. Τυπικά παραδείγματα χώρων τέτοιου είδος κράτησης είναι οι φυλακές, ή τα κλειστά κέντρα υποδοχής ή κράτησης που έχουν δημιουργηθεί για αυτόν ακριβώς το σκοπό.
Η Οικουμενική Διακήρυξη για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου τονίζει ότι όλοι έχουν το δικαίωμα στην ελευθερία και την προστασία από την αυθαίρετη κράτηση. Το Άρθρο 31 της Σύμβασης του ΟΗΕ για το Προσφυγικό Καθεστώς ορίζει ειδικότερα ότι τα κράτη δεν πρέπει να επιβάλλουν ποινές, ή μη απαραίτητους περιορισμούς στις μετακινήσεις προσφύγων, οι οποίοι εισέρχονται στην επικράτεια ενός κράτους χωρίς άδεια.
«Η αναζήτηση ασύλου δεν αποτελεί έγκλημα. Η κράτηση θα πρέπει να αποτελεί το ύστατο μέτρο, ενώ η αναγκαιότητα και η αναλογικότητα της κράτησης θα πρέπει να αξιολογείται σε ατομική βάση», δήλωσε η Άλις Έντουαρντς, ανώτερη νομική συντονίστρια για την Ύπατη Αρμοστεία. «Η αποτυχία πολλών κυβερνήσεων να παράσχουν ή να συστηματοποιήσουν εναλλακτικές λύσεις στην κράτηση μπορεί να φέρει τις πολιτικές και πρακτικές κράτησης που ακολουθούν σε ευθεία αντιπαράθεση με το διεθνές δίκαιο».
Εκτός από τις επιπτώσεις που έχει από νομικής πλευράς κι από πλευράς δικαιωμάτων του ανθρώπου, η κράτηση μπορεί επίσης να έχει επιπτώσεις στην υγεία, καθώς και κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις. Η φυλάκιση και ειδικά η παρατεταμένη φυλάκιση, μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά ψυχολογικά και άλλα προβλήματα υγείας, ενώ μπορεί ακόμα να οδηγήσει στον αυτοτραυματισμό ή την αυτοκτονία.
Επιπλέον, η κράτηση δυσχεραίνει την προσαρμογή των αιτούντων άσυλο που εν τέλει γίνονται αποδεκτοί στη νέα τους χώρα και αυξάνει την αντίσταση απέναντι στον εθελοντικό επαναπατρισμό των ατόμων που δε μπορούν να παραμείνουν στη χώρα. Ορισμένες κυβερνήσεις έχουν αναγκαστεί να πληρώσουν εκατομμύρια δολάρια εξαιτίας των μη νόμιμων πρακτικών κράτησης που εφαρμόζουν.
Κατά τη διάρκεια της συνάντησης στη Γενεύη, παρουσιάστηκαν διεθνείς καλές πρακτικές όσον αφορά εναλλακτικά της κράτησης μέτρα, καθώς και πρακτικές συμβουλές σε θέματα όπως η διαπίστωση του «προφίλ», η αξιολόγηση, η νομική αρωγή, η βοήθεια στην επιστροφή και η τεκμηρίωση. «Η απόλυτη εναλλακτική λύση είναι η ελευθερία – καθόλου κράτηση εξαρχής, ή απελευθέρωση χωρίς όρους», δήλωσε η Έντουαρντς, σημειώνοντας ότι οι Φιλιππίνες αφήνουν ελεύθερους τους αιτούντες άσυλο χωρίς όρους, προμηθεύοντας τους με κάρτες αιτούντος άσυλο.
Άλλα εναλλακτικά της κράτησης μέτρα περιλαμβάνουν την απελευθέρωση υπό όρους, που συνεπάγεται αυτοπρόσωπη εμφάνιση για την ανανέωση των εγγράφων ή τη δήλωση παρουσίας σε τακτά χρονικά διαστήματα στην αστυνομία ή τις μεταναστευτικές αρχές.
Ορισμένες κυβερνήσεις επιλέγουν την απελευθέρωση με εγγύηση. Στον Καναδά υπάρχει ειδικό πρόγραμμα σύμφωνα με το οποίο την ευθύνη για όσους αφήνονται ελεύθεροι φέρει μία χρηματοδοτούμενη από την κυβέρνηση ΜΚΟ, η οποία προσφέρει μια ευρεία γκάμα υπηρεσιών, όπως ενημέρωση και βοήθεια σχετικά με το σύστημα ασύλου και κοινωνικής πρόνοιας του Καναδά.
Στα άτομα επισημαίνεται ότι εάν δεν εμφανιστούν στο ραντεβού τους, τότε θα εκδοθεί σε βάρος τους ένταλμα σύλληψης. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα γνωρίζει μεγάλη επιτυχία, καθώς το ποσοστό φυγοδικίας δεν ξεπερνά το 4 τοις εκατό. Επίσης, έτσι αποφεύγεται το μεγάλο κόστος της κράτησης και η κυβέρνηση γλιτώνει σχεδόν 173 δολάρια που θα κόστιζε το κάθε άτομο την ημέρα.
Μια άλλη εναλλακτική λύση είναι η εποπτεία από όργανα της κοινότητας (μερικές φορές και από την κυβέρνηση). Το Βέλγιο, για παράδειγμα, λειτουργεί σπίτια για οικογένειες αιτούντων άσυλο με ανήλικα παιδιά, καθώς και για οικογένειες που πρόκειται να επαναπατριστούν. Εκεί βρίσκονται οι λεγόμενοι «σύμβουλοι», οι οποίοι δίνουν συμβουλές και προετοιμάζουν τις οικογένειες για όλα τα πιθανά ενδεχόμενα, από τη νόμιμη διαμονή μέχρι την επιστροφή. Η Ύπατη Αρμοστεία πιστεύει ότι σχεδόν το 30 τοις εκατό όλων των ατόμων υπό κράτηση στο Βέλγιο το 2009 ήταν αιτούντες άσυλο. Το Χονγκ-Κονγκ λειτουργεί ένα παρόμοιο πρόγραμμα.
«Η εφαρμογή εναλλακτικών της κράτησης μέτρων μπορεί να βοηθήσει τις μεταναστευτικές πολιτικές να γίνουν πιο αποτελεσματικές», ανέφερε η Έντουαρντς, τονίζοντας ότι το ποσοστό εξαφάνισης των αιτούντων άσυλο και όσων πρόκειται να απελαθούν είναι λιγότερο από 10 τοις εκατό, όταν υπάρχει η κατάλληλη επίβλεψη και χώροι διαμονής. «Όσο πιο στενά συνεργάζονται οι κυβερνήσεις με τις ΜΚΟ και τις κοινότητες σε αυτές τις εναλλακτικές λύσεις, τόσο περισσότερο επωφελούνται όλοι».
Μοιράσου το στο Facebook Μοιράσου το στο Twitter