Τα πρόσωπα της αλληλεγγύης και της ανθρωπιάς
Τα πρόσωπα της αλληλεγγύης και της ανθρωπιάς
H “γιαγιά των προσφύγων” στην Ειδομένη
Στο χωριό της Ειδομένης, κοντά στα σύνορα με τη Βόρεια Μακεδονία, ένα μικρό σπίτι έγινε την περίοδο 2015-2015 καταφύγιο και ζεστή αγκαλιά για ανθρώπους που δεν είχαν πια τίποτα. Στο κατώφλι του στεκόταν η κυρία-Παναγιώτα, 82 χρονών τότε, μια ηλικιωμένη γυναίκα που οι πρόσφυγες και τα μικρά παιδιά αποκαλούσαν: "Μαμά".
Αρχικά μοίραζε φαγητό και ρούχα σε όσους περνούσαν. «Πότε τυροπιτάκια έκανα, πότε αυγόφετες, πότε τοστ, πέντε, δέκα, δεκαπέντε, περνούσαν και τους έδινα» αφηγούνταν σε αφιέρωμα της Ύπατης Αρμοστείας. Με τη μικρή της σύνταξη των 450 ευρώ και βοήθεια από τα παιδιά της, πρόσφερε ό,τι μπορούσε. Μετά άνοιξε το σπίτι της. Φιλοξένησε ακόμα και για μήνες οικογένειες από τη Συρία και το Ιράκ, πρόσφερε ένα πιάτο από το φαγητό της, έναν χώρο να πλυθούν και μια αγκαλιά. «Η ζωή μου άλλαξε επειδή έχω παρέα μέσα στο σπίτι. Μιλάω, γελάμε. Αν και δεν καταλαβαίνουμε τίποτα από αυτά που λέει ο ένας στον άλλον», έλεγε χαμογελώντας.
Μπορεί να συνεννοούνταν με νοήματα και να μπέρδευε τα δύσκολα αραβικά ονόματα, αλλά η κυρία Παναγιώτα ένιωθε τον ξεριζωμό. Κόρη προσφύγων από τη Μικρά Ασία και η ίδια, είδε το σπίτι της να καίγεται στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και έχασε τα πάντα σε ηλικία 7 ετών. Για τους πρόσφυγες της Ειδομένης είχε μόνο κουβέντες παρηγοριάς.
«Φτάνει αυτός ο πόλεμος. Ο κόσμος δεν φταίει σε τίποτα.»
Σε έναν κόσμο που συχνά κλείνει τις πόρτες του, εκείνη αποφάσισε να ανοίξει την καρδιά της.
Η ιστορία του Πατέρα Ευστράτιου Δήμου
«Οι άνθρωποι αυτοί είναι παιδιά του πολέμου, διωγμένα από τις σφαίρες. Είναι κυνηγοί της ζωής, ψάχνουν να βρουν ζωή, ελπίδα, μια ευκαιρία να ζήσουν μια μέρα ακόμα».
10 χρόνια έχουν περάσει από τότε που έφυγε από τη ζωή ο Παπα-Στρατής, ο καλός Σαμαρείτης της Λέσβου που αφιέρωσε τη ζωή του στην αρωγή των κατατρεγμένων ανθρώπων.
Μπορεί η ιστορία του και ο πρόωρος θάνατός του το 2015 να έγιναν σύμβολο της αλληλεγγύης προς τους πρόσφυγες που εκφράστηκε στα ελληνικά νησιά, αλλά το έργο του Πατέρα Ευστράτιου Δήμου μετρούσε ήδη πολλά χρόνια.
«Για μας είναι άνθρωποι οι οποίοι έχουν ανάγκη. Όταν θα δεις έναν άνθρωπο που ξεβράζει η θάλασσα ένα πρωί στα παράλια της Λέσβου, ένα παιδί και μια μάνα να κλαίει, δεν θα ανοίξεις ποτέ το στόμα σου να ρωτήσεις άμα είναι Χριστιανοί για να τους ταΐσεις», έλεγε στο αφιέρωμα που έκανε στο έργο του η Ύπατη Αρμοστεία το 2015.
10 χρόνια μετά, η κληρονομιά του Παπα-Στρατή παραμένει φωτεινή και ζωντανή στα πολλά πρόσωπα της αλληλεγγύης που συνεχίζουν να επιλέγουν την προσφορά και την ανθρωπιά απέναντι στην αδιαφορία και το μίσος.
Ένας ανερχόμενος κουρέας στη Γενεύη
Πριν από μερικές εβδομάδες, ο Luca Guanziroli από την Ύπατη Αρμοστεία είχε μια αναπάντεχη συνάντηση στη Γενεύη. Συνομιλώντας χαλαρά με τον κουρέα του, συνειδητοποίησε ξαφνικά ότι τον είχε ξαναδεί: Όχι στην Ελβετία, αλλά στην Ελλάδα, στην Ειδομένη, πριν από δέκα ολόκληρα χρόνια.
Ο Hassan, ο κουρέας που στεκόταν μπροστά του, ήταν τότε ένας 15χρονος Σύρος πρόσφυγας κουρδικής καταγωγής, που ταξίδευε μόνος του στην Ευρώπη. Ο Luca συντόνιζε τότε την ομάδα της Ύπατης Αρμοστείας στην Ειδομένη, στα σύνορα της Ελλάδας με τη Β. Μακεδόνια, από όπου πέρασε ο Hassan στο μακρύ ταξίδι του προς την ασφάλεια.
«Είχε διαφύγει από τη Συρία και είχε διασχίσει τη θάλασσα του Αιγαίου, αντιμετωπίζοντας τους ίδιους κινδύνους και την ίδια αβεβαιότητα που εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν τόσοι πρόσφυγες», σχολιάζει ο Luca.
Σήμερα ο Ηassan εργάζεται σε μια από τις πλέον δημοφιλείς επιχειρήσεις του χώρου στη Γενεύη. Μιλάει άπταιστα γαλλικά και έχει ξαναχτίσει τη ζωή του με αυτοπεποίθηση.
«Η ιστορία του μας υπενθυμίζει ότι η ένταξη δεν είναι φιλανθρωπία. Είναι μια επένδυση στις δυνατότητες των ανθρώπων, σε κοινωνίες πιο δυνατές και στο ίδιο το μέλλον των κοινοτήτων μας», καταλήγει ο Luca στο ποστ που ανέβασε στα social media για μια τυχαία συνάντηση που έκλεισε έναν κύκλο 10 χρόνων.
Η ιστορία του Διονύση Αρβανιτάκη
Ο Διονύσης Αρβανιτάκης από την Κω δεν έδωσε μόνο ψωμί – ¨έδωσε¨ ανθρωπιά, και νοιάξιμο. Για μήνες παρήγαγε καθημερινά πάνω από 100 κιλά φρέσκο ψωμί, γλυκά και κουλούρια, και τα μοίραζε στους πρόσφυγες που έφταναν στο νησί, πολλοί εξαντλημένοι και πεινασμένοι.
«Πήγα στην Αυστραλία όταν ήμουν δεκαπέντε ετών, επειδή η οικογένειά μου δεν είχε χρήματα ούτε για φαγητό. Ταξίδεψα με το πλοίο για σαράντα ημέρες. Όταν έφτασα εκεί, δεν μπορούσα να βρω δουλειά, δεν μιλούσα αγγλικά και έπρεπε να κοιμάμαι στο δρόμο. Ξέρω πώς είναι.
Γι' αυτό κάθε μέρα οδηγώ το φορτηγάκι στο λιμάνι και μοιράζω ψωμί στους πρόσφυγες. Ο γιος μου είναι ο συνεργάτης μου. Μου λέει: «Μπαμπά, σε παρακαλώ. Είναι ωραίο να βοηθάς. Αλλά όχι κάθε μέρα». Εγώ όμως συνεχίζω να πηγαίνω κάθε μέρα, γιατί ξέρω πώς είναι να μην έχεις τίποτα», σημείωνε χαρακτηριστικά.
Το 2016, τιμήθηκε με το Βραβείο της Κοινωνίας των Πολιτών της ΕΕ. Ο ίδιος όμως έλεγε πως η μεγαλύτερη ανταμοιβή ήταν ένα «ευχαριστώ» και το βλέμμα ανακούφισης.
Η ιστορία του Στρατή Βαλιάμου
«Ένιωθα σαν να βοηθούσα τον αδερφό μου ή την αδερφή μου.»
Ο Στρατής Βαλιαμός, ψαράς από τη Σκάλα Συκαμιάς, όπως και άλλοι ψαράδες στη Λέσβο, μετέτρεψε τη βάρκα του σε σωσίβια λέμβο ελπίδας για εκατοντάδες ανθρώπους. σώθηκαν ζωές και δόθηκαν οι πρώτες βοήθειες σε ανθρώπους που έφταναν εξαντλημένοι και απελπισμένοι.
«Ήταν φορές που τα μωρά πέθαιναν μέσα στα χέρια μου από υποθερμία», αφηγούνταν ο Στρατής. «Οι ταβέρνες είχαν γίνει νοσοκομεία, πάνω σε αυτά τα τραπέζια επαναφέραμε ανθρώπους στη ζωή».
Όμως οι προσπάθειές τους δεν στάθηκαν πάντα αρκετές για να προληφθούν οι τραγωδίες, όπως το ναυάγιο στις 28 Οκτωβρίου 2015, ένα από τα μεγαλύτερα που έχουν συμβεί ποτέ στη χώρα. Τουλάχιστον 70 άνθρωποι έχασαν τότε τη ζωής τους, ανάμεσά τους και 20 παιδιά, παρά τις προσπάθειες του Λιμενικού, των ψαράδων όπως ο Στρατής και των εθελοντών.
Φέτος, κλείνουν 10 χρόνια από τη μέρα εκείνη που σημάδεψε το 2015. Όμως χιλιάδες άνθρωποι εξακολουθούν να ρισκάρουν τη ζωή τους στη θάλασσα και σε άλλα επικίνδυνα περάσματα αναζητώντας ασφάλεια.
«Αυτό που φοβάμαι πραγματικά είναι τους ανθρώπους που οδηγούν τους άλλους στην προσφυγιά», έλεγε τότε προφητικά ο Στρατής, που δεν θα δίσταζε όπως λέει να ξανακάνει το ίδιο αν το καλούσε η ανάγκη.
Όσο υπάρχουν άνθρωποι σαν τον Στρατή, η θάλασσα γεννά και σωτηρία και καλοσύνη, όχι μόνο απώλεια.