Η Ύπατη Αρμοστεία χαιρετίζει την Πρόταση Κανονισμού της ΕΕ για τις Επιστροφές, καλώντας για ισχυρές εγγυήσεις και έμφαση στις αποτελεσματικές και βιώσιμες επιστροφές
Η Ύπατη Αρμοστεία χαιρετίζει την Πρόταση Κανονισμού της ΕΕ για τις Επιστροφές, καλώντας για ισχυρές εγγυήσεις και έμφαση στις αποτελεσματικές και βιώσιμες επιστροφές
Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες χαιρετίζει τον προτεινόμενο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Κανονισμό για τις Επιστροφές ως ένα θετικό βήμα προς τη δημιουργία ενός πιο συνεκτικού και αποτελεσματικού ευρωπαϊκού πλαισίου. Η Ύπατη Αρμοστεία υποστηρίζει και προάγει εδώ και καιρό την ανάγκη για λειτουργικά συστήματα επιστροφών, καθώς η ασφαλής και αξιοπρεπής επιστροφή ατόμων που κρίνεται ότι δεν χρήζουν διεθνούς προστασίας παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην αποτελεσματική λειτουργία του καθεστώτος διεθνούς προστασίας. Ο Κανονισμός αποσκοπεί στη βελτίωση του συστήματος ασφαλών και αξιοπρεπών επιστροφών από τα κράτη μέλη της ΕΕ. Η Ύπατη Αρμοστεία αναγνωρίζει τις σημαντικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα κράτη μέλη στην υλοποίηση των επιστροφών και μπορεί να υποστηρίξει την εύρεση λύσεων.
Η Ύπατη Αρμοστεία υποστηρίζει βασικές πτυχές της πρότασης. Συγκεκριμένα:
- Τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου μηχανισμού για την παρακολούθηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Η Ύπατη Αρμοστεία προτείνει την επέκταση ενός τέτοιου μηχανισμού για ολόκληρη τη διαδικασία επιστροφής - από την αρχική εξέταση της υπόθεσης, όχι μόνο κατά την επιχείρηση απομάκρυνσης.
- Τη δυνατότητα σταδιακών επιστροφών, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης «κέντρων επιστροφής»/“return hubs”. Τα κέντρα αυτά μπορούν να κάνουν πιο αποτελεσματική τη διαδικασία επιστροφής, εάν συμμορφώνονται με ορισμένες παραμέτρους και πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στο θέμα αυτό, η Ύπατη Αρμοστεία καλωσορίζει την ύπαρξη ορισμένων εγγυήσεων, όπως την εξαίρεση ασυνόδευτων παιδιών και οικογενειών με παιδιά από τη μεταφορά σε «κέντρα επιστροφής».
- Την πρόσβαση σε σχετικές με τις επιστροφές και την επανένταξη υπηρεσίες συμβουλευτικής, μέσω ρητής υποχρέωσης προς τα κράτη μέλη για θέσπιση εθνικών προγραμμάτων που θα βοηθούν τα άτομα να επανενταχθούν βιώσιμα.
- Τη ρητή υποχρέωση να λαμβάνεται πρωτίστως υπόψη το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού κατά την εφαρμογή των διατάξεων του προτεινόμενου Κανονισμού
- Την ξεκάθαρη διατύπωση του δικαιώματος στην ενημέρωση και τη νοµική συνδροµή καθ' όλη τη διάρκεια της διαδικασίας επιστροφής.
- Τη δημιουργία κοινών διαδικασιών επιστροφής και διατάξεων για τις αποφάσεις επιστροφής που να αναγνωρίζονται από όλα τα κράτη μέλη, κάτι που μπορεί να καταστήσει τις επιστροφές πιο αποτελεσματικές και αποδοτικές.
Συμπληρωματικά σε αυτά τα μέτρα, η Ύπατη Αρμοστεία συνιστά την υιοθέτηση ορισμένων αλλαγών από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τα κράτη μέλη και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καθώς ξεκινούν οι διαπραγματεύσεις. Όπως αναφέρει στο σχόλιό της, η Ύπατη Αρμοστεία διατυπώνει επίσης συστάσεις σε σχέση με την πρόταση για τη μείωση του κινδύνου επαναπροώθησης (refoulement) και την ενίσχυση της δικαιοσύνης και της αποτελεσματικότητας. Σε αυτές περιλαμβάνεται η σύσταση να αποσαφηνιστούν οι παράμετροι για τον καθορισμό της χώρας επιστροφής, μεταξύ άλλων για να διασφαλιστεί ότι οι επιστροφές αιτούντων άσυλο το αίτημα των οποίων έχει απορριφθεί με βάση την έννοια της «ασφαλούς τρίτης χώρας» και της «πρώτης χώρας ασύλου», θα εξετάζονται μόνο σε σχέση με αυτές τις συγκεκριμένες τρίτες χώρες. Μια ακόμα σύσταση είναι να μην χρησιμοποιούνται τα «κέντρα επιστροφής» για την περίπτωση αιτούντων άσυλο των οποίων τα αιτήματα δεν έχουν εξεταστεί/ απορριφθεί στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης διαδικασίας εξέτασης αιτημάτων ασύλου επί της ουσίας. Οι προσφυγές πρέπει επίσης να έχουν αυτόματο ανασταλτικό αποτέλεσμα σε περιπτώσεις αιτούντων άσυλο που το αίτημά τους δεν έχει εξεταστεί επί της ουσίας. Η Ύπατη Αρμοστεία συνιστά ότι, όταν η κράτηση κρίνεται αναγκαία, εύλογη και αναλογική στην εκάστοτε περίπτωση, ο Κανονισμός θα πρέπει να απαιτεί ρητά να διερευνώνται πρώτα εναλλακτικές λύσεις αντί της κράτησης, με επαρκείς διαδικαστικές εγγυήσεις και έμφαση στη σημασία της εθελούσιας επιστροφής ως πιο βιώσιμης επιλογής. Η Ύπατη Αρμοστεία συνιστά επίσης να μην κρατούνται τα παιδιά για λόγους που σχετίζονται με τη μετανάστευση, καθώς αυτό δεν είναι ποτέ προς το βέλτιστο συμφέρον τους.
Η βελτίωση των αποτελεσμάτων των επιστροφών θα πρέπει να συμβαδίζει με τη διασφάλιση δίκαιων και αποτελεσματικών διαδικασιών ασύλου, τη διεύρυνση των νόμιμων οδών προς την ΕΕ για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες, καθώς και με την εφαρμογή της ολιστικής προσέγγισης της Επιτροπής για το σύνολο της διαδρομής, δίνοντας προτεραιότητα στην προστασία, τις βιώσιμες λύσεις και τον καταμερισμό της ευθύνης.
Η Ύπατη Αρμοστεία μπορεί να παρέχει περαιτέρω συμβουλές, υποστήριξη και βοήθεια στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τα κράτη μέλη και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προκειμένου να βρεθούν λύσεις στις προκλήσεις που προκύπτουν κατά την εφαρμογή των επιστροφών, οι οποίες θα είναι αποτελεσματικές και σύμφωνες με το ευρωπαϊκό και το διεθνές δίκαιο.
Για περισσότερες πληροφορίες:
- Οι συστάσεις της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες για την Πρόταση Κανονισμού της ΕΕ για τις Επιστροφές είναι διαθέσιμες εδώ.
- Η θέση της Ύπατης Αρμοστείας για την «Ανάγκη για Αποτελεσματικά Συστήματα Επιστροφών και ο Πιθανός Ρόλος των Κέντρων Επιστροφής» (“The Need for Effective Returns Systems and the Potential Role of Return Hubs”) είναι διαθέσιμη εδώ.