قۆناغی دووەمی هاوبەشیی ئاسۆکان لە عێراق راگەیەندرا

27 ئەیلول 2024

دوێنێ حکومەتی عێراق بەفەرمیی قۆناغی دووەمی هاوبەشیی ئاسۆکان لە عێراق راگەیاند، کە دەستپێشخەرییەکە بە سەرکردایەتی و کۆمەکی دارایی حکومەتی هۆڵندا. ئەم دەستپێشخەرییە چوار ساڵییە، بە کۆی 46 ملیۆن دۆلاری ئەمریکی وەبەرهێنان، هەوڵ دەدات پاڵپشتیی گرنگی هەمەلایەن دابین بکات بۆ پەنابەران، ئاوارە ناوخۆییەکان و کۆمەڵگە خانەخوێ دۆخناسکەکان لە سەرانسەری عێراق. پرۆگرامەکە لەلایەن پێنج رێکخراوەوە جێبەجێ دەکرێت: کۆمسیاری باڵای نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ کاروباری پەنابەران، رێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ کاروباری منداڵان، رێکخراوی کاری نێودەوڵەتی ، دامەزراوەی دارایی نێودەوڵەتی و بانکی نێودەوڵەتی – بە هاوکاریی نزیک لەگەڵ حکومەتی عێراقی.

چالاکی راگەیاندنەکە لە بەغداد ئەنجامدرا بە بەشداری نوێنەرانی باڵای حکومەتی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستان، باڵوێزخانەی هۆڵندا، هاوبەشانی ئاسۆکان و نوێنەرانی لاوانی هەردوو کۆمەڵگەی پەنابەران و خانەخوێ.

بەڕێز دکتۆر ئەحمەد سەعد، وەزیری وەرزش و لاوان، وتی "پرۆگرامی ئاسۆکان دەستپێشخەرییەکی گرنگە بۆ توانادارکردنی لاوانی عێراق و دۆخناسکترین دانیشتوانەکان لەڕێگەی چەکدارکردنیان بەو کارامەیی و دەرفەتانەی پێویستیانە بۆ سەرکەوتن. لەڕێگەی پێکەوە کارکردن لەگەڵ هاوبەشەکانمان، ئێمە ئایندەیەکی رۆشنتر و بەردەوامتر بونیات دەنێین، کە تێیدا لاوان بتوانن بەشداری بکەن لە پەرەپێدانی وڵاتەکەیان."

خاتوو زەکیە ساڵح عبدالخالق، بریکاری وەزارەتی کار و کاروباری کۆمەڵایەتی حکومەتی هەرێمی کوردستان جەختیکردەوە لە کاریگەریی پرۆگرامەکە بۆ دروستکردنی هەلی کار و راهێنانی پیشەیی بۆ لاوان. وتی "هاوبەشیی ئاسۆکان لە هەرێمی کوردستان دەرفەتی کاری دروستکردوە و راهێنانی پیشەیی پێشکەش کردوە بە لاوان، ئەمەش کاریگەری ئەرێنیی هەبووە لەسەر کەمکردنەوەی بێکاریی لە هەرێم." هەروەها جەختیکردەوە لەوەی "حکومەتی هەرێمی کوردستان وەک پرۆژەیەکی ستراتیژی سەیری پرۆژەی کۆمەکی نەختینە دەکات، کە لە چوارچێوەی پرۆگرامی ئاسۆکان جێبەجێ دەکرێت بۆ خێزان و تاکەکەسە هەژار و دۆخناسکەکان لە پارێزگای دهۆک، چونکە هاوکارە بۆ دروستکردنی سیستمێکی هەمەلایەنی پاراستنی کۆمەڵایەتی لە هەرێم."

بەڕێز جانێت ئەلبێردا، باڵوێزی شانشینی هۆڵندا لە عێراق، وتی: "ئێمە تا ئێستا ئەنجامی نایابمان بەدیهێناوە لە قۆناغی یەکەمی هاوبەشیی ئاسۆکان، بەڵام پێویستە ئەم کارە گرنگە بەردەوام بێت. پێویستە دڵنیایی بکەین لەوەی رێگەچارەی درێژخایەنی راستەقینە دەدۆزرێنەوە بۆ هەموو کۆمەڵگە ئاوارەکان لە عێراق. پێویستە خەڵک بڕیاری خۆبەخشانە بدات لەسەر شوێنی نیشتەجێبوون و ئەو پەروەردە، راهێنان و دەرفەتانە لەگەڵ خۆیان ببەن کە لەمیانەی ئەمەدا بەدەستیان هێناوە."

پرۆگرامی ئاسۆکان پرۆگرامی سەرەکییە و نموونەیە لەسەر پاڵپشتی گرنگیی هۆڵەندا بۆ بەکردەیی کردنی پەیوەندیی نێوان بوارەکانی مرۆیی و پەرەپێدان، کە رەواج دەدات بە هاوکاریی بەهێزتر لەنێوان بکەرانی مرۆیی و پەرەپێدان و کەرتی تایبەت بۆ پاڵپشتیکردنی سەقامگیری درێژخایەنی عێراق. قۆناغی دووەمی پرۆگرامەکە زیاتر بونیات دەنێت لەسەر دەستکەوتەکانی قۆناغی یەکەم، کە بریتی بوون لە تۆمارکردنی نزیکەی 4،000 منداڵ لە قوتابخانەی ئامادەیی، پاڵپشتیکردنی 130 پەنابەری کارساز بە قەرزی بچووک و دابینکردنی بەڵگەنامە شارستانییە گرنگەکان بۆ زیاتر لە 45،000 ئاوارەی ناوخۆیی.

قۆناغی دووەمی هاوبەشیی بۆ ساڵانی (2024-2027) بایەخ دەدات بە چوار پایەی سەرەکیی:

پایەی پاراستن و پاراستنی کۆمەڵایەتی هەوڵ دەدات دڵنیایی بکات لەوەی هەموو پەنابەران، ئاوارە ناوخۆییەکان، منداڵان و کەسانی ژێر مەترسی بێدەوڵەتبوون – لەناویندا ئەو کەسانەی کەیسی ئاڵۆزیان هەیە – دەتوانن بەڵگەنامە شارستانییە سەرەکییەکان بەدەستبهێنن. هاوکات ئەمە هەوڵ دەدات چوارچێوە یاساییەکان بەهێزتر بکات بۆ باشتر پاراستنی پەناخوازان، پەنابەران و کەسانی ژێر مەترسی بێدەوڵەتبوون، دابینکردنی هاوکاریی یاسایی بۆ پەنابەران و پەناخوازان، بۆ زامنکردنی دەستگەیشتنیان بە پەناخوازی و رێگرتن لە ناردنەوەی زۆرەملێ، هەروەها پێشکەشکردنی هاوکاریی یاسایی بۆ ئاوارە ناوخۆییەکان و ئاوارە ناوخۆییە گەڕاوەکان بۆ دەستگەیشتن بە بەڵگەنامە شارستانییەکان.

پایەی پەروەردە و سەرکردایەتی هەوڵ دەدات زامنی دەستگەیشتنی منداڵانی پەنابەران، بەتایبەتی دۆخناسکترینیان (کچان و منداڵانی خاوەن کەمئەندامی) بکات بە پەروەردەی کواڵیتی بەرز هاوشانی قوتابیانی کۆمەڵگە خۆجێیەکان، هەروەها دابینکردنی کارامەییەکان بۆ لاوان کە پێویستن بۆ چوونە بازاڕی کار.

پایەی کاری شکۆمەند بایەخ دەدات بە دەستگەیشتن بە کاری شیاو و دەرفەتە ئابوورییەکان بۆ کەسانی ئاوارە و کۆمەڵگە خانەخوێکان، لەڕێگەی سیاسەت و رێوشوێنەکانی توانادارکردن.

پایەی ژێرخانی گرنگ هەوڵ دەدات ژێرخانی زیانپێگەیشتوو و وێرانکراو بەهۆی ناکۆکیی نوژەن بکاتەوە، لەوانە خزمەتگوزارییەکانی ئاو و ئاوەڕۆ لە قوتابخانەکان. عێراق میوانداری 324،000 پەنابەر دەکات، کە 87 لەسەدیان لە هەرێمی کوردستانی عێراق دەژین، هەروەها زیاتر لە یەک ملیۆن ئاوارەی ناوخۆیی هەن، کە 134،000 کەسیان لە 21 کەمپ دەژین لە هەرێمی کوردستانی عێراق. لەکاتێکدا عێراق بەرەوپێشچوونی گەورەی بەدیهێناوە لە بواری سەقامگیری و پەرەپێدان، هێشتا هاوکاریی بەردەوام لەگەڵ هاوبەشەکان زۆر گرنگە بۆ زامنکردنی ئایندەیەکی خۆشگوزەران بۆ هەموو خەڵک. قۆناغی دووەمی ئاسۆکان دڵنییایی دەکات لەوەی پەنابەران و ئاوارە ناوخۆییەکان و کۆمەڵگە خانەخوێکان رێگەچارەی درێژخایەن وەردەگردن بۆ ئەوەی بتوانن بڕیاری خۆبەخشانە بدەن دەربارەی ئایندەی خۆیان، هاوکات لەگەڵ سوودوەرگرتن لە کارامەییەکانیان و دەرفەتەکان لەڕ‌ێگەی پرۆگرامەکەوە.

چالاکیی راگەیاندنەکە دووپاتکردنەوە بوو لە پابەندبوونی لایەنە پەیوەندارەکان بۆ بەردەوامبوون لە پێشکەشکردنی رێگەچارەی بەرجەستە، بەردەوام و درێژخایەن بۆ دانیشتوانە دۆخناسکەکانی عێراق.

پرۆگرامی ئاسۆکان بەشێکە لە دەستپێشخەریەکی فراوانتری جیهانیی کە جێبەجێ دەکرێت لە هەشت وڵاتی خانەخوێی پەنابەران لە ناوچەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و باکوری ئەفریکا و ناوچەی رۆژهەڵات و قۆچی ئەفریکا و ناوچەی دەریاچە مەزنەکان.

بۆ بەدواداچوونی زیاتر، پەیوەندی بکە بە:

زەینەب ساڵح، کارمەندی پەیوەندییەکانی نووسینگەی نوێنەری نیشتەجێی نەتەوە یەکگرتووەکان [email protected]

یان پەیوەندی بکە بە کۆمسیاری پەنەباران لە عێراق [email protected]