گەڕانەوە بە هیواوە: گەشتی محەمەد و حوسێن بۆ گەڕانەوە بۆ ئاوەدانکردنەوەی سوریا

لە سەنتەری گەڕانەوەی دێرەبۆن لە زاخۆ، هەوا پڕە لە گفتوگۆی گەرمی هیوا و یادەوەرییەکانی ماڵ. لەنێو ئەوانەی چاوەڕێن، محەمەدی تەمەن 29 ساڵ لە تەنیشت دایکیەوە دانیشتووە و بەڵگەنامەکانیان بە توندی بە دەستەوە گرتووە. دوای ساڵانێک لە ئاوارەبوون، تەنیا هەنگاوێکیان ماوە بۆ گەڕانەوە بۆ وڵاتەکەیان بۆ سوریا لە ڕێگەی دەروازەی سنووری پێشخابورەوە.

ئاماژەی بەوەشکردووە، “ئەگەر نەگەڕێینەوە و وڵاتەکەمان ئاوەدان بکەینەوە، ئەوا کێ دەیکات؟” محەمەد دەڵێت، دەنگی بە قەناعەتەوە جێگیرە.

محەمەد لە ساڵی ٢٠١٣ لە سوریا هەڵهات و کەمێک زیاتر لە لێهاتووییەکانی وەک دارتاش هەڵگرتبوو. پەنای بردە شاری هەولێری عێراق و لەوێ ناوی خۆی تۆمارکرد لە کۆمسیاری باڵای نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ پەنابەران و بەڵگەنامەی دەرچووی حکومەت بەدەستهێنا کە ڕێگەی پێدا لەڕێگەی دامەزراندنی کارێکی بچووکی دروستکردنی قەنەفە ژیانی خۆی بنیات بنێتەوە. ئەو ڕوونی دەکاتەوە: "ئەمە پیشەی من بوو پێش ئەوەی شەڕ ناچاری کردم بڕوات".

دوای زیاتر لە دە ساڵ ژیان لە پەناگەدا، ئێستا محەمەد هەڵبژاردەی خۆبەخشانەی کردووە بۆ گەڕانەوە بۆ سوریا. هەرچەندە هەڵبژاردنەکە تاڵ و شیرینە، بەڵام بە دڵەوە باسی ئەو ژیانە دەکات کە لە عێراقدا بنیات ناوە. ئەو بیری دێنێتەوە و دەڵێت: "ئێمە وەک خێزانێک لەگەڵ خەڵکی هەولێر دەژیاین، ئەوان پێشوازییان لێکردین و بە میهرەبانییەوە مامەڵەیان لەگەڵ دەکردین".

بەڵام دڵی هەمیشە لە سوریا ماوەتەوە. ئەو دەڵێت: "سوریا ئەو ماڵەیە کە ئێمە سەر بە خۆمانین، ئێمە ماوەیەکی زۆر چاوەڕێی ئەم ساتە بووین".

ململانێی سوریا کە لە ساڵی ٢٠١١ دەستی پێکرد، وڵاتەکەی وێران کرد و زیاتر لە شەش ملیۆن و ٨٠٠ هەزار سوری هاوشێوەی محەمەد و دایکی ئاوارە و نادیار بوون. بەڵام ئیرادەی محەمەد بۆ گەڕانەوە، هیوا سووتەمەنی دەدات. محەمەد هاوبەشی دەکات و دەڵێت: "سەردانی خوشکەکەم دەکەم لە حەسەکە، 10 ساڵە نەمبینیوە".

دەکەوێتە تەنها 10 کیلۆمەتر لە دەروازەی سنووری پێشخابورەوە، لە سەنتەری گەڕانەوەی دێرەبۆن ستافی کۆمسیاری باڵای نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ پەنابەران ڕاوێژکاری پێشکەش دەکەن، لابردنی ناو تۆمارکردن ئەنجام دەدەن و گەڕانەوەی تۆمار دەکەن. ئەم پرۆسەیە گرنگە بەو پێیەی کە کۆمسیاری باڵای نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ پەنابەران لە سوریاش بتوانێت زانیاری لەسەر گەڕانەوەیان هەبێت.

هەروەها حسێن وەلیدی تەمەن 35 ساڵ خەڵکی شاری حەلەب لە گەشتەکەیدا بۆ گەڕانەوەی بۆ سوریا لەگەڵ هاوسەرەکەی و سێ منداڵەکەیدا هاتووەتە ناوەندەکە. لە ساڵی 2013 هەڵاتووە و بە هەمان شێوە لە هەولێر ژیانێکی دروستکردووە، بزنسێکی بچووکی بەڕێوەبردووە کە دیکۆراتی ماڵەکانی دەفرۆشت. سەرەڕای ئەمەش لەگەڵ بەڵگەنامەکانیدا ڕووبەڕووی ئاستەنگ بووەوە.

حوسێن دەڵێت: "ماوەی نیشتەجێبوونم زیاتر لە چوار ساڵ لەمەوبەر بەسەرچوو، توانای غەرامەکردنم نەبوو بۆ ئەوەی نوێ بکەمەوە یان بگەڕێمەوە ماڵەوە". “هەستم دەکرد ون بووم.”

بەڵام لەم دواییانەدا بڕیارێکی حکومەتی هەرێمی کوردستان بۆ پێدانی ماوەی ئیمتیازاتی ٦٠ ڕۆژە، کە لە ١٥ی حوزەیرانەوە کاری پێدەکرێت، بۆ ئەوەی ڕێگە بە سورییەکان – بە پەنابەران و پەناخوازانەوە – مانەوەیان ڕێکبخەن یان بگەڕێنەوە ماڵەوە بەبێ ئەوەی سزایان بەسەردا بسەپێنرێت، دەرفەتێکی بۆ خێزانەکانی وەک حوسێن ڕەخساندووە. دەشڵێت: "زۆر ئاسوودە بووم، ئەم بڕیارە بەربەستێکی گەورەی بۆ زۆرێک لە ئێمە لابرد".

ئێستا حوسێن ئامادەیە بگەڕێتەوە حەلەب، بەنیازە چاپخانەیەک بکاتەوە و ژیانی خۆی ئاوەدان بکاتەوە.

لە ئێستادا عێراق میوانداری زیاتر لە 340 هەزار پەنابەری سوری دەکات کە نزیکەی لەسەدا 90یان لە هەرێمی کوردستان دەژین. لە ڕاپرسییەکدا کە لە سەرەتای ساڵی ٢٠٢٥ لەلایەن کۆمسیاری باڵای نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ پەنابەران ئەنجامدراوە، دەرکەوتووە کە لەسەدا ١٢ی پەنابەران لە عێراق پلانیان هەیە لە ساڵی داهاتوودا بگەڕێنەوە. تەنها لە نێوان مانگی یەک و حوزەیرانی ٢٠٢٥ زیاتر لە ٢٥٠٠ سووری کە لە کۆمسیاری باڵای نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ پەنابەران تۆمارکراون، خۆبەخشانە گەڕانەوەیان بۆ هەمیشەیی وڵاتەکەیان هەڵبژاردووە.

"نابێت هەرگیز هیوا لەدەست بدەین، ژیان بریتییە لە کارکردن و وازنەهێنان، دەمەوێت ژیانم ئاوەدان بکەمەوە، خێزانەکەم بژیم، هاوکاری وڵاتەکەم بکەم". محەمەد لە کۆتاییدا دەڵێت.

هێشتا زۆرێک لە دوودڵی ماونەتەوە. لە کاتێکدا ٦٣% دەڵێن هیوادارن ڕۆژێک بگەڕێنەوە، بەڵام نائەمنی بەردەوام – بە تایبەتی لە باکووری ڕۆژهەڵاتی سوریا – هێشتا بەربەستێکی سەرەکییە.

کۆمسیاری باڵای نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ پەنابەران تایبەتە بە دڵنیابوون لەوەی کە گەڕانەوەی پەنابەران و پەناخوازان خۆبەخشانە و ئاگادارکردنەوە و بە کەرامەتەوە بەڕێوەدەچێت.

لیلی کارلایو بەشداری کردووە لە ڕاپۆرتکردنی ئەم چیرۆکەدا.