Meerderheid Syrische vluchtelingen overweegt geen terugkeer, vooral vanwege instabiele situatie in Syrië
Meerderheid Syrische vluchtelingen overweegt geen terugkeer, vooral vanwege instabiele situatie in Syrië
Ikrimah Ahmad Al-Sarrees, een teruggekeerde vluchteling, staat in een deels beschadigde kamer in zijn huis in Daraa, Zuid-Syrië
De meeste Syrische vluchtelingen in Nederland zijn van plan om het komende jaar niet terug te keren naar Syrië, blijkt uit onderzoek van UNHCR. Voornamelijk vanwege zorgen over veiligheid, gebrek aan betrouwbare informatie en angst voor verlies van hun verblijfsstatus. Voor velen is het huidige klimaat in Syrië nog te onzeker om terugkeer serieus te overwegen.
Tegelijkertijd overweegt 26% een tijdelijke ‘go-and-see’-visit naar Syrië, maar onzekerheid over verblijfstatus en aanhoudende veiligheidsrisico’s vormen grote obstakels. UNHCR adviseert de Nederlandse overheid go-and-see visits mogelijk te maken zonder dat het gevolgen heeft op de verblijfsstatus van vluchtelingen, en om gerichte informatie en ondersteuning te bieden.
Onzekerheid na de val van het Assad-regime
Sinds de val van het Assad-regime in december 2024 is de situatie voor veel Syrische mensen opnieuw onzeker geworden. Kort na deze politieke wending besloot de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) om de behandeling van Syrische asielaanvragen tijdelijk stop te zetten tot juni 2025. Deze maatregel zorgde voor veel onduidelijkheid onder Syrische vluchtelingen en asielzoekers. In dit nieuwe en onzekere landschap proberen veel Syrische gezinnen te begrijpen wat deze veranderingen betekenen voor hun leven en hun toekomst.
Onderzoek naar intenties van Syrische vluchtelingen
Om inzicht te krijgen in hoe Syrische mensen op de vlucht in Europa - en specifiek in Nederland - hun toekomst zien, voerde UNHCR tussen 14 maart en 14 april 2025 onderzoek uit. In totaal namen 3.736 Syrische mensen deel aan het onderzoek, waarvan 1.331 in Nederland. Daarnaast werden er in sommige landen ook interviews gehouden. In Nederland zijn geen aanvullende interviews gehouden en de conclusies moeten dus met enige terughoudendheid worden geïnterpreteerd.
Zorgen over veiligheid
Uit het onderzoek blijkt dat 87% van de Syrische respondenten in Nederland van plan is om het komende jaar in Nederland te blijven. De belangrijkste redenen hiervoor zijn zorgen over veiligheid en het behoud van hun verblijfstatus. De onzekerheid over hoe de situatie in Syrië zich zal ontwikkelen, speelt hierbij ook een grote rol.
Slechts twee procent gaf aan van plan te zijn om binnen twaalf maanden permanent terug te keren naar Syrië. Acht (8) procent hoopt op termijn terug te keren naar Syrië, maar verbindt deze wens aan duidelijke voorwaarden zoals verbeterde veiligheid, infrastructuur en mogelijkheden voor levensonderhoud.
Intenties van Syrische vluchtelingen voor de komende 12 maanden:
Meer dan een kwart van de deelnemers in Nederland toonde interesse in het maken van 'go-and-see'-visits: een tijdelijk bezoek aan Syrië om de situatie met eigen ogen te beoordelen. Toch blijven veel mensen terughoudend. Zij vrezen dat zo'n bezoek hun verblijfsstatus in Nederland in gevaar kan brengen. Uit gesprekken in andere landen blijkt dat deze angst vaak komt door het gebrek aan duidelijke, officiële en toegankelijke informatie.
Uit de focusgroep discussies in het regionale Europese rapport blijkt ook dat vrouwen zelden worden geraadpleegd over beslissingen rondom terugkeer binnen het huishouden, en soms onder druk worden gezet door mannelijke familieleden om terug te keren. Het implementeren van passende ondersteuningssystemen die ervoor zorgen dat alle gezinsleden, in het bijzonder vrouwen, op een betekenisvolle manier kunnen deelnemen aan beslissingen over terugkeer of verblijf, is daarom essentieel om dit te voorkomen.
UNHCR roept op tot duidelijkheid en bescherming
Op basis van de uitkomsten van het onderzoek adviseert UNHCR de Nederlandse overheid om tijdelijke 'go-and-see'-visits aan Syrië mogelijk te maken, zonder dat dit gevolgen heeft voor de verblijfsstatus van vluchtelingen. Dit zou hen in staat stellen om de situatie in hun land van herkomst op een veilige en geïnformeerde manier te beoordelen.
Daarnaast pleit UNHCR voor het actief verstrekken van betrouwbare, duidelijke en toegankelijke informatie over verblijfsrechten, asielprocedures en de mogelijke gevolgen van tijdelijke terugkeer. Duidelijke communicatie vanuit de overheid kan onnodige angst en onzekerheid onder mensen voorkomen.
Voor Syrische vluchtelingen die ervoor kiezen om vrijwillig terug te keren, moedigt UNHCR de Nederlandse overheid aan om ondersteuning te bieden, zodat terugkeer op een veilige en waardige manier kan plaatsvinden.
