Staatlozen
Als je staatloos bent, heb je geen officiële nationaliteit en geen paspoort. Je kunt niet vrij reizen. Staatlozen voelen zich kwetsbaar en hebben het gevoel er niet echt bij te horen.
Wereldwijd waren er eind 2024 naar schatting zo'n 4,4 miljoen mensen staatloos of geregistreerd als 'nationaliteit onbekend', een toename van bijna een miljoen mensen ten opzichte van 2021.
Text and media
Wereldwijd: Miljoenen mensen zijn staatloos
Ze hebben geen paspoort en worden niet als staatsburger van een land erkend. Daardoor kunnen ze geen aanspraak maken op fundamentele mensenrechten. Dat betekent dat ze:
- geen onderwijs kunnen volgen
- niet mogen werken
- geen toegang hebben tot medische zorg
- niet kunnen reizen
- niet kunnen trouwen
- geen bankrekening kunnen openen
- geen huis kunnen kopen
Staatloosheid in Nederland
In Nederland staan ongeveer 27.000 mensen geregistreerd als staatloos of ‘nationaliteit onbekend’. Daarbovenop is er nog een onbekend aantal mensen staatloos zonder verblijfsvergunning. Meer dan 10 jaar nadat UNHCR opriep tot een procedure om staatloosheid vast te stellen werd in mei 2022 een wet aangenomen. Op 1 oktober 2023 is in Nederland deze 'Wet vaststellingsprocedure staatloosheid' in werking gegaan. Hiermee komt er eindelijk een procedure om staatloosheid vast te stellen, waardoor meer personen hun staatloosheid kunnen aantonen.
Dat deze procedure er eindelijk komt, ruim 11 jaar na ons rapport ‘Staatloosheid in Nederland’ is belangrijk, want het vaststellen van staatloosheid is een eerste stap naar het oplossen van staatloosheid in Nederland. Een staatloos persoon kan namelijk nadat diens staatloosheid is vastgesteld een vergunning tot verblijf indienen. Als deze wordt verleend kan de persoon na 3 jaar Nederlander worden.
Hoe is het om als staatloze in Nederland te wonen? Zij vertellen hun verhaal
De rol van UNHCR
UNHCR zet zich in om staatloosheid te voorkomen, staatlozen te identificeren en ze te beschermen, met als ultiem doel om staatloosheid uit te bannen. Onze mensen werken met overheden samen aan de ratificatie en implementatie het Verdrag tot Beperking der Staatloosheid van 1961. Ook Nederland heeft dit verdrag ondertekend. In dit verdrag staat onder meer dat iedereen recht heeft op een nationaliteit.
In 2014 lanceerde UNHCR een campagne met als doel een einde te maken aan staatloosheid wereldwijd in tien jaar tijd: de IBelong campagne. Sinds de start van de IBelong-campagne hebben meer dan 400.000 staatlozen in 27 landen de nationaliteit verkregen. En tienduizenden mensen in Azië, Europa, Afrika en Amerika zijn op weg naar burgerschap, als gevolg van nieuw aangenomen wetswijzigingen.
