رێگەچارە بەردەوامەکان

سیاسەتی یەکخستنی پەروەردەی پەنابەران لە هەرێمی کوردستانی عێراق

لە سەرەتای قەیرانی سوریا، وەزارەتی پەروەردەی حکومەتی هەرێمی کوردستان سیستەمێکی پەروەردەی هاوتەریبی بۆ ئاوارەکانی سوریا بەڕێوەبرد و بەڕێوەی دەبرد. ئەم

لە سەرەتای قەیرانی سوریا، وەزارەتی پەروەردەی حکومەتی هەرێمی کوردستان سیستەمێکی پەروەردەی هاوتەریبی بۆ ئاوارەکانی سوریا بەڕێوەبرد و بەڕێوەی دەبرد. ئەم سیستەمە مەنهەجێکی دیاریکراو و کەرەستەی فێرکاری تێدابوو کە بە زمانی عەرەبی لەلایەن مامۆستایانی پەنابەرانی سوریاوە لە قوتابخانەکانی تەنها پەنابەران دەوترێتەوە.

دوابەدوای بڕیارێکی ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی کوردستانی عێراق لە ساڵی ٢٠٢١، سیاسەتی یەکخستنی پەروەردەی پەنابەران لە ساڵی ٢٠٢٢بە فەرمی دەستیپێکرد، لەلایەن وەزارەتی پەروەردەی حکومەتی هەرێمی کوردستانەوە. ئامانجی پێشخستنی بەشداریکردنی پەنابەرانە لە سیستەمی پەروەردەی گشتیدا. ئەمەش بڕگەیەکی بەرچاو بوو لە پێشخستنی بەشداریکردنی پەنابەران لە سیستەمی پەروەردەی نیشتمانیدا.

سیاسەتی یەکخستنی پەروەردەی پەنابەران بۆ یەکەمجار لە ساڵی خوێندنی ٢٠٢٢-٢٠٢٣ بۆ پۆلەکانی ١-٤ جێبەجێ کرا، کە لەلایەن کۆمسیاری نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ پەنابەران و یونیسێف و هاوبەشەکانی پەروەردە پاڵپشتی کرا، دواتر درێژکرایەوە بۆ ئەوەی پۆلی پێنجەم بۆ ساڵی خوێندنی ٢٠٢٣-٢٠٢٤ و پۆلی شەشەم بۆ ساڵی خوێندنی ٢٠٢٤-٢٠٢٥ بگرێتەوە. لە مانگی کانوونی دووەمی ٢٠٢٣، لە کۆڕبەندی جیهانی پەنابەران، هەرێمی کوردستان بەڵێنیدا دڵنیابێت لەوەی کە سیاسەتی یەکخستنی پەروەردەی پەنابەران بۆ پۆلەکانی ٥ تا ١٢ تا ساڵی ٢٠٣٠ بەشێوەیەکی وردە وردە جێبەجێ دەکرێت.

کۆی گشتی 55 هەزار منداڵی پەنابەری سووری لە قوتابخانە حکومییەکان لە هەرێمی کوردستانی عێراق بۆ ساڵی خوێندنی ٢٠٢٤-٢٠٢٥ وەرگیراون، کە دەکاتە ٧٤٪ی کۆی دانیشتوانی پەنابەری تەمەنی خوێندنی سوریا ١٠-١٢ .

لە هەنگاوێکی گرینگدا حکومەتی هەرێمی کوردستان دانی بە بڕوانامەی ٧٠٠ مامۆستای پەنابەردا ناوە و بە فەرمی وەک وانەبێژ لە قوتابخانە حکومییەکان دامەزراندووە. ئەم مامۆستا پەنابەرانە لە سیستەمی مووچەدا جێگیر کراون و هەمان مووچەی مامۆستایانی نیشتمانی گەرەنتی کراوە.

بەشداریکردنی منداڵانی پەنابەر لە قوتابخانە حکومییەکان سوود بە هەردوو کۆمەڵگەی پەنابەر و ناوخۆیی دەگەیەنێت چونکە دەستڕاگەیشتن بە کوالیتی گشتی و پەروەردەی گشتگیر دەدات بە منداڵانی پەنابەر، پێویستی بە ڕێوشوێنی تێچووی زۆر کەمدەکاتەوە بۆ بەردەوامبوونی خوێندنی هاوتەریبی پەنابەران و پەرەپێدانی یەکگرتوویی کۆمەڵایەتی. جگە لەوەش، بڕوانامە بەدەست هێنراوەکان لە ڕێگەی سیستەمی پەروەردەی گشتی عێراقەوە یارمەتیدەرە لە داڕشتنی داهاتووی گەنجانی پەنابەر، لەوانەش لە کاتی گەڕانەوەدا کاتێک بارودۆخەکان لەبار دەبن بۆ ئەو کارە. هەروەها بەشداریکردنی پەنابەران لە قوتابخانە حکومییەکاندا ڕێگە خۆش دەکات بۆ بەرزبوونەوەی گشتگیری ئابوورییان، توانایان باشتر دەکات بۆ بەدواداچوونی ژیانی بەرهەمدار و مانادار و بەشداریکردن لە کۆمەڵگەی میوانداردا.

سکۆلەرشیپی دافی

کۆمسیاری نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ پەنابەران پشتگیری لە خوێندنی باڵای پەنابەران دەکات لە ڕێگەی پرۆگرامی سکۆلەرشیپی خوێندنی باڵای دافی (دەستپێشخەریی ئەکادیمی پەنابەرانی ئەڵمانی ئەلبێرت ئەنیشتاین). سکۆلەرشیپی دافی دەرفەت دەداتە خوێندکارە پەنابەرە شایستەکان بۆ بەدەستهێنانی بڕوانامەی بەکالۆریۆس لە عێراق کە وایان لێدەکات بتوانن پەرە بە تواناکان بدەن و بڕوانامەیەک بەدەستبهێنن کە ڕێگەیان پێدەدات ببنە گۆڕانکاری دروستکەر کە بتوانن سەرکردایەتی بکەن لە دەستنیشانکردنی چارەسەرەکان بۆ ئەو ئاستەنگانەی کە کاریگەرییان لەسەر ئەوان و کۆمەڵگاکانیان هەیە. سکۆلەرشیپەکە کۆمەڵێک تێچووی تێدایە، لەوانە کرێی خوێندن، کرێ، کەرەستەی خوێندن، خواردن، گواستنەوە، شوێنی نیشتەجێبوون و خەرجییەکانی دیکە.

لە ڕێگەی پشتگیرییە تایبەتمەندەکانی حکومەتی ئەڵمانیا، لەگەڵ پشتیوانی حکومەتی دانیمارک، هەروەها هاوبەش و دامەزراوە تایبەتەکانی دیکە، بەرنامەکە پشتگیری زیاتر لە ٢٦٣٠٠ گەنجی پەنابەری لە سەرانسەری جیهان کردووە بۆ ئەنجامدانی خوێندنی باڵا لە ساڵی ١٩٩٢ەوە.

بۆ ساڵی خوێندنی ٢٠٢٤-٢٠٢٥، کۆمسیاری نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ پەنابەران لە ڕێگەی سکۆلەرشیپی دافی پاڵپشتی ٩٣ خوێندکاری پەنابەر دەکات لە خوێندنی باڵادا. بە گشتی لە ساڵی ٢٠١٦ەوە تا ئێستا ٤٣٨ خوێندکاری پەنابەر لەلایەن کۆمسیاری نەتەوە یەکگرتووەکانەوە پاڵپشتی کراون بۆ ئەوەی لە ڕێگەی پرۆگرامەکەوە بچنە زانکۆ لە عێراق.

بەشداریکردنی پەنابەران لە سیستەمی پاراستنی کۆمەڵایەتی نیشتمانیدا

لە ساڵی ٢٠٢٤دا، کۆمسیاری باڵای نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ پەنابەران، ڕێبازێکی نوێی ئامانجکردنی بۆ بەرنامەی هاوکاری نەختینەیی خۆی خستەڕوو کە لەسەر بنەمای لاوازییە کۆمەڵایەتی-ئابوورییەکانی پەنابەران و پەناخوازان بوو. ئەم گۆڕانکاریانە بەشێکیان جێبەجێ کران بۆ ئەوەی لەگەڵ بەرنامەی پارەی کۆمسیاری باڵای نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ پەنابەران لە نزیکەوە لەگەڵ پێوەرەکانی تۆڕی سەلامەتی کۆمەڵایەتی نیشتمانی دا بگونجێت. کۆمسیاری باڵای نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ پەنابەران بەردەوامە لە داکۆکیکردن و کار لەگەڵ حکومەتی عێراق و ئەکتەرە مرۆییەکان و گەشەپێدانەکان دەکات بۆ پشتگیریکردن لە بەشداریکردنی پەنابەران لە سیستەمی پاراستنی کۆمەڵایەتی نیشتمانیدا، جەخت لەسەر گرنگی دامەزراندنەوەی تۆڕی سەلامەتی کۆمەڵایەتی نیشتمانی لە هەرێمی کوردستانی عێراق دەکاتەوە.

لە هەمان کاتدا کۆمسیاری باڵای نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ پەنابەران لەگەڵ بانکی نێودەوڵەتی کاردەکات بۆ پەرەپێدانی تاقیکاری تۆڕی سەلامەتی کۆمەڵایەتی لە هەرێمی کوردستانی عێراق بە تایبەتی ناوەندی شاری دۆهوک کە پەنابەران و پەناخوازان لەخۆدەگرێت. ئەم تاقیکارییە کە لە لایەن پارێزگاری دهۆکەوە شانبەشانی وەزارەتی کار و کاروباری کۆمەڵایەتی سەرۆکایەتی دەکرێت، بڕیارە لە ناوەڕاستی ساڵی ٢٠٢٥ دەست پێبکات و ڕۆڵێکی سەرەکی دەگێڕێت لە دامەزراندنی سیستەمی تۆڕی سەلامەتی کۆمەڵایەتی نیشتمانی بۆ ناو هەرێمی کوردستانی عێراق.

کوردستانی عێراق.