Schrikbarend hoogtepunt: aantal mensen op de vlucht door oorlog hoogste in tien jaar tijd

Het aantal mensen dat wereldwijd gedwongen op de vlucht is door oorlog, geweld en vervolging is onhoudbaar hoog, vooral nu humanitaire financiering opdroogt. Het enige lichtpuntje is de toename van het aantal mensen dat terugkeert, met name naar Syrië, aldus UNHCR, de VN-Vluchtelingenorganisatie. 

Global Trends Rapport 2024

Aantal vluchtelingen blijft toenemen 

Volgens het vandaag gepubliceerde jaarlijkse Global Trends Report van UNHCR waren er eind april 2025 wereldwijd 122,1 miljoen mensen gedwongen op de vlucht, een stijging ten opzichte van 120 miljoen een jaar eerder. Dit betekent een decennium van jaarlijkse stijgingen in het aantal vluchtelingen en anderen die hun huis moesten ontvluchten. De belangrijkste oorzaken blijven grote conflicten zoals in Soedan, Myanmar en Oekraïne, en het voortdurende onvermogen om het geweld te stoppen.  

Filippo Grandi, de VN-Hoge Commissaris voor Vluchtelingen, zei: “We leven in een tijd van intense instabiliteit wat betreft internationale betrekkingen, waarin moderne oorlogsvoering een kwetsbaar en schrijnend landschap creëert, gekenmerkt door acuut menselijk lijden. We moeten onze inspanningen verdubbelen voor vrede en om duurzame oplossingen te vinden voor vluchtelingen en andere die gedwongen moeten vluchten.”  

Soedan nu grootste humanitaire crisis 

Tot de gedwongen ontheemden behoren ook mensen die binnen hun eigen land zijn verdreven door conflicten. Dit aantal steeg scherp met 6,3 miljoen tot 73,5 miljoen eind 2024. Daarnaast zijn er 42,7 miljoen vluchtelingen die hun land zijn ontvlucht. Soedan is nu de grootste humanitaire crisis ter wereld met 14,3 miljoen vluchtelingen en binnenlands ontheemden, waarmee het Syrië (13,5 miljoen) voorbijstreeft, gevolgd door Afghanistan (10,3 miljoen) en Oekraïne (8,8 miljoen).  Het rapport stelt dat, in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht in rijkere regio’s, 67 procent van de vluchtelingen in buurlanden blijft. Lage- en middeninkomenslanden vangen 73 procent van de wereldwijde vluchtelingen op. Sterker nog, 60 procent van de mensen op de vlucht verlaat hun eigen land nooit. 

Een dubbele crisis 

Hoewel het aantal gedwongen ontheemden in het afgelopen decennium bijna is verdubbeld, is de financiering voor UNHCR ongeveer gelijk gebleven aan het niveau van 2015, te midden van brute en aanhoudende bezuinigingen op humanitaire hulp. Deze situatie is onhoudbaar en maakt vluchtelingen nog kwetsbaarder. 

Een lichtpuntje 

“Zelfs te midden van verwoestende bezuinigingen hebben we de afgelopen zes maanden enkele lichtpuntjes gezien,” voegde Grandi toe. “Bijna twee miljoen Syriërs konden na meer dan tien jaar terugkeren naar huis. Het land blijft fragiel en mensen hebben onze hulp nodig om hun leven opnieuw op te bouwen.” 

In totaal keerden in 2024 9,8 miljoen mensen die gedwongen waren te vluchten terug naar huis, waaronder 1,6 miljoen vluchtelingen (het hoogste aantal in meer dan twintig jaar) en 8,2 miljoen binnenlands ontheemden (het op één na hoogste aantal ooit). Veel hiervan vond echter plaats in een ongunstig politiek klimaat of waren onveilig. Zo werden veel Afghanen in 2024 gedwongen terug te keren naar Afghanistan, waar ze onder erbarmelijke omstandigheden aankwamen. In landen als de Democratische Republiek Congo, Myanmar en Zuid-Soedan vonden tegelijkertijd nieuwe grootschalige ontheemding en terugkeer plaats. 

Het rapport roept op tot voortzetting van de financiering van UNHCR-programma’s die levens redden, vluchtelingen en binnenlands ontheemden helpen bij terugkeer, en de basisinfrastructuur en sociale diensten in gastgemeenschappen versterken – als essentiële investering in regionale en wereldwijde veiligheid.