Detencja | Opowiadanie się za godnymi warunkami

Ubieganie się o status uchodźcy jest podstawowym prawem człowieka. Osoby ubiegające się o status uchodźcy często są zmuszone nielegalnie przekroczyć granice, by móc skorzystać z tego prawa i uniknąć niebezpieczeństwa czy prześladowań.

Konwencja dotycząca statusu uchodźców z 1951 r. precyzuje, że państwa nie powinny karać uchodźców oraz osób ubiegających się o status uchodźcy za nielegalne przekroczanie granicy w przypadku, gdy przybywają oni bezpośrednio z kraju, w którym byli prześladowani i jeśli bezzwłocznie zgłoszą się do władz przedstawiając wiarygodne przyczyny nielegalnego wjazdu. Według ustaleń Komitetu Wykonawczego UNHCR z rządami, uchodźcy i osoby ubiegające się o status uchodźcy mogą być zatrzymane i umieszczone w detencji wyłącznie w szczególnych przypadkach, np. gdy władze muszą zweryfikować ich tożsamość lub elementy ich wniosku, jeśli zniszczyły one dokument podróży lub tożsamości, lub gdy używały fałszywych dokumentów w celu wprowadzenia władz w błąd. Inną możliwą podstawą dla detencji może być ochrona porządku publicznego lub bezpieczeństwa narodowego.

Zgodnie z tymi międzynarodowymi standardami, detencja osób ubiegających się o azyl, np. ze względów administracyjnych, powinna być stosowana jedynie w ostateczności i na możliwie najkrótszy okres czasu.

Obecnie kraje Europy Środkowej coraz częściej stosują detencję. Dlatego też UNHCR w Europie Środkowej zdecydowanie opowiada się za nieumieszczaniem w detencji uchodźców i osób ubiegających się o status uchodźcy, jeśli nie popełnili oni żadnego przestępstwa. W przypadku rosnącej liczby osób umieszczonych w detencji, UNHCR monitoruje okoliczności zatrzymania, dostęp do bezpłatnej pomocy prawnej i warunki w aresztach.

Zgodnie z wytycznymi UNHCR, w przypadku detencji musi być zrealizowany szereg zabezpieczeń. Osoby ubiegające się o status uchodźcy powinny być umieszczane w osobnych ośrodkach detencyjnych, w żadnym wypadku nie w więzieniach, ani razem ze skazanymi przestępcami czy więźniami w areszcie śledczym. Podczas zatrzymania osoby ubiegające się o status uchodźcy powinny mieć dostęp do podstawowych urządzeń sanitarnych, otrzymywać odpowiednią opiekę medyczną i psychologiczną. Powinny one mieć zapewnioną możliwość praktyk religijnych, odpowiednią dla nich dietę i możliwość wykonywania ćwiczeń fizycznych zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz. Powinny także mieć możliwość kontynuowania nauki lub kształcenia zawodowego, a także mieć możliwość stałego kontaktu i odwiedzin przyjaciół, krewnych oraz doradców religijnych, społecznych i prawnych. Powinny mieć one również możliwość wnoszenia skarg i być informowane na temat odpowiednich procedur w różnych językach.

UNHCR szczególnie opowiada się za absolutnym nieumieszczaniem w detencji dzieci, w tym dzieci bez opieki. UNHCR popiera rozwiązania alternatywne wobec detencji dzieci, w przypadku gdy państwo chce zapobiec wyjazdowi dziecka w trakcie procedury azylowej. Dzieci w towarzystwie rodziców nie powinny być zatrzymywane, poza przypadkiem, gdy jest to jedyny środek utrzymania jedności rodziny.

Dzieci umieszczone w detencji nie powinny być przetrzymywane razem z dorosłymi. Mają one prawo do nauki, zabawy i rekreacji pozwalających złagodzić stres i traumę. Dzieciom bez opieki wyznacza się opiekuna prawnego lub doradcę.