Oświadczenie Kevina J. Allena, Przedstawiciela Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców w Polsce w sprawie proponowanych zmian w polskim prawie azylowym
Oświadczenie Kevina J. Allena, Przedstawiciela Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców w Polsce w sprawie proponowanych zmian w polskim prawie azylowym
Scroll down to read this statement in English
Warszawa, 4 lutego 2025
Zgodnie z oświadczeniem wygłoszonym dziś w Sejmie, UNHCR, Agencja ONZ ds. Uchodźców stoi na stanowisku, że nowelizacja ustawy wprowadzająca możliwość tymczasowego zawieszenia prawa do azylu w Polsce, oczekująca na rozpatrzenie w Sejmie, w obecnym kształcie wyraźnie narusza ratyfikowaną przez Polskę Konwencję o statusie uchodźców z 1951 r., a także inne przepisy prawa międzynarodowego i prawa UE.
UNHCR jest w pełni świadomy operacyjnych i geopolitycznych zawiłości, z którymi Polska mierzy się na granicy z Białorusią. Rozumiemy też potrzebę skalibrowanego podejścia do kwestii bezpieczeństwa narodowego, zarządzania migracjami i azylem. Zauważamy, że w proponowanym przez rząd projekcie ustawy o ograniczeniu dostępu do azylu znajdują się elementy o charakterze humanitarnym — na przykład wymieniono kategorie osób, które ze szczególnych względów mogłyby zostać zwolnione z takiego ograniczenia. Projekt ustawy przewiduje również limity czasowe i geograficzne, w celu precyzyjnego zminimalizowania tych ograniczeń.
Jednakże, zgodnie z obowiązującym systemem prawnym, prawo do ubiegania się o ochronę międzynarodową jest nienaruszalne, zasada non-refoulement jest niederogowalna, a dostęp do procedur w danym miejscu i czasie nie może być selektywnie przyznawany tylko niektórym osobom. Dostęp do odpowiednich procedur powinien być zagwarantowany wszystkim – gdyż może to być kwestia życia lub śmierci, bezpieczeństwa lub prześladowań i tortur — a przedmiotowe elementy każdej sprawy muszą zostać ocenione w kontekście norm prawnych, które definiują, kto jest uchodźcą.
Jak wskazano w szczegółowych komentarzach UNHCR do nowelizacji ustawy, kluczowym elementem, który byłby wymagany, aby proponowane zmiany mogły przejść kontrolę sądową, a który jednak nie występuje w projekcie ustawy, jest zapewnienie wszystkim osobom, które mogą wymagać ochrony międzynarodowej dostępu do procedur przesiewowych. Wdrożenie właściwych procedur granicznych i kontrolnych zapewniłoby Polsce skuteczne narzędzie do adekwatnego reagowania na wyzwania związane z bezpieczeństwem narodowym i zarządzaniem migracjami, a jednocześnie umożliwiłoby uchodźcom uzyskanie ochrony, do której są uprawnieni na mocy prawa międzynarodowego, zgodnie z artykułem 56 Konstytucji RP.
UNHCR pozostaje w pełnym zaangażowaniu we współpracę z Rządem i Parlamentem RP. Jesteśmy także gotowi do pomocy w kształtowaniu rozwiązań ustawodawczych, które, uwzględniając złożone konteksty, zapewnią właściwą równowagę i będą zgodne z zasadą praworządności.
KONIEC
LINKI:
Pełna treść oświadczenia wygłoszonego w Sejmie (w języku polskim i angielskim):
Uwagi i rekomendacje UNHCR do projektu ustawy o zmianie ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (w języku polskim i angielskim):
Statement on proposed amendments to the Polish asylum law by Kevin J. Allen, Representative of the United Nations High Commissioner for Refugees in Poland
Warsaw, 4 February 2025
Consistent with remarks delivered in the Sejm today, UNHCR, the UN Refugee Agency has concluded that legislative amendments to temporarily restrict access to asylum in Poland, as currently conceived in the bill pending in the Sejm, would clearly contravene the 1951 Refugee Convention, which Poland has ratified, in addition to other provisions of international law and EU law.
UNHCR fully appreciates the operational and geopolitical complexities that Poland faces on the Belarusian border, and the need to address national security, migration management and asylum concerns in calibrated fashion. Indeed, there are elements in the Government’s proposed bill to restrict access to asylum that are humanitarian in character — for example, categories of vulnerable persons who could be exempted from such restrictions. The bill also contemplates temporal and geographic limitations in an attempt to narrowly tailor restrictions.
As a matter of well-established law, however, the right to seek asylum is sacrosanct, the principle of non-refoulement is non-derogable, and access to procedures cannot be selectively granted to some persons and not to others at a given place and time. Due process must be guaranteed to all — this can be a matter of life or death, of safety or persecution and torture — and the facts of each case must be assessed against legal elements that define who is a refugee.
As set forth in UNHCR’s detailed legislative comments, a key element which would be required for the proposed amendments to pass judicial scrutiny, but which does not feature in the bill, are screening procedures for all persons who may be in need of international protection. Properly conceived, screening mechanisms would provide Poland with a powerful tool to efficiently address national security and migration management concerns, while at the same time ensuring that refugees receive the protection to which they are entitled under international law, consistent with Article 56 of the Polish Constitution.
UNHCR remains fully engaged with the Government and the Parliament, and we are keen to help formulate policy and legislative options that strike the right balance — and are congruent with the rule of law — in a complex context.
ENDS
LINKS:
Full remarks delivered by the UNHCR Representative at the Sejm (Polish and English):
UNHCR Comments and Observations on the draft law amending the Act on Granting Protection to Foreigners in the territory of the Republic of Poland (Polish and English):