Het recht op asiel aan de Europese grenzen wordt bedreigd, pushbacks en geweld tegen asielzoekers en vluchtelingen moeten worden gestopt

“UNHCR heeft vele meldingen ontvangen waaruit blijkt dat sommige Europese lidstaten de toegang tot asiel beperken, mensen terugsturen nadat ze aan land kwamen of territoriale wateren bereikten, en geweld gebruiken aan de grenzen,” verklaart Gillian Triggs, UNHCR’s Assistent Hoge Commissaris voor Bescherming.

“De pushbacks worden op een gewelddadige en systematische wijze uitgevoerd. Boten met vluchtelingen worden teruggesleept. Mensen worden opgepakt nadat ze aan land komen, en vervolgens weer op zee geduwd. Velen hebben melding gemaakt van geweld en misbruik door officiële instanties.”

Mensen die over land aankomen, worden ook willekeurig vastgehouden en onder dwang teruggestuurd naar buurlanden, zonder dat hierbij rekening gehouden wordt met hun nood aan internationale bescherming.

Recht op asiel en bescherming

Het Vluchtelingenverdrag van 1951, het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en het EU-recht verplichten lidstaten om het recht tot het aanvragen van asiel en bescherming te vrijwaren en mensen te beschermen tegen refoulement, ook als ze een land op irreguliere wijze binnenkomen. Autoriteiten kunnen mensen niet automatisch de toegang ontzeggen of hen terugsturen, zonder eerst een individuele beoordeling te maken van hun verzoek tot internationale bescherming.

“Mensenlevens en vluchtelingenrechten respecteren is geen keuze. Het is een wettelijke en morele verplichting. Hoewel landen het recht hebben om hun grenzen te beheren in overeenstemming met het internationaal recht, moeten ze ook de mensenrechten respecteren. Pushbacks zijn simpelweg illegaal,” zegt Triggs.

“Het recht om asiel te vragen is een fundamenteel mensenrecht. De COVID-19-pandemie vormt hier geen uitzondering op. Landen kunnen zich beschermen tegen de pandemie en tegelijk ook zorgen voor toegang tot eerlijke en snelle asielprocedures.”

Oproep tot onderzoek en monitoring

UNHCR heeft haar zorgen duidelijk gemaakt aan de Europese lidstaten. We roepen dringend op tot onderzoek naar meldingen van mensenrechtenschendingen en mishandeling, die gebaseerd zijn op geloofwaardige getuigenissen, die ook door ngo’s en media bevestigd worden.

“We pleiten voor het opzetten van nationale, onafhankelijke monitoringsmechanismen om de toegang tot asiel te waarborgen, mensenrechtenschendingen aan de grenzen te vermijden en aansprakelijkheid te verzekeren. Onafhankelijke monitoring wordt ook voorgesteld in het EU-migratiepact. We dringen er bij de EU-lidstaten op aan om dit te ondersteunen,” aldus Triggs.

Aankomsten in EU dalen

Het aantal aankomsten in de Europese Unie daalt jaarlijks. In 2020 kwamen er 95.000 mensen aan per land en per zee, een daling van 23 procent ten opzichte van 2019 (123.700 personen), en 33 procent ten opzichte van 2018 (141.500 personen).

“Met zo weinig aankomsten in Europa zou de situatie beheersbaar moeten zijn. Het valt te betreuren dat, ondanks de dalende cijfers, asiel een gepolitiseerd onderwerp blijft en nog steeds tot verdeeldheid leidt.”

UNHCR erkent dat sommige landen een onevenredige verantwoordelijkheid dragen in het opvangen van nieuwe aankomsten. UNHCR roept de andere Europese lidstaten en de EU op om zich solidair op te stellen door hen te ondersteunen.

Verder roept UNHCR de Europese landen ook op om hun bestaande verplichtingen tot vluchtelingenbescherming na te komen door asielzoekers binnen te laten aan hun landsgrenzen, hen te redden op zee, hen aan land te laten komen en nieuwe asielzoekers te registreren en te ondersteunen.

UNHCR staat klaar om de lidstaten te ondersteunen in het nakomen van hun internationale asielverplichtingen.