Afgan Konferansı: Yıllar süren sürgünden sonra, gönüllü geri dönüşlerle yeniden başlayan hayatlar
Afgan Konferansı: Yıllar süren sürgünden sonra, gönüllü geri dönüşlerle yeniden başlayan hayatlar
Yazı, 8 Mayıs 2012
Fida Mohammad, Pakistan’da 28 yıl süren mültecilik serüveninin ardından evine dönmeye karar verdi. Hayat ilk başta zordu ancak zamanla şartlar iyileşmeye başladı.
KABUL, Afganistan, 3 Mayıs (UNHCR) - Çarşamba günü Cenevre’de Afgan mülteciler üzerine yapılan konferansta, UNHCR, 28 yıl Pakistan’da mülteci olarak yaşadıktan sonra Afganistan’a geri dönüş yapan bir kişiyle konuştu. 48 yaşındaki Fida Mohammad karısı ve sekiz çocuğuyla birlikte Kabul’deki Paghman ilçesinde yaşıyor. Ailesi 1979 Sovyet İşgali sonrasında Afganistan’dan kaçtığında Mohammad henüz liseden yeni mezun olmuş bir gençti. UNHCR’ın Kabil’deki üst düzey koruma görevlisi, geçtiğimiz günlerde Mohammad’ın evine giderek onunla görüştü. Aşağıda bu konuşmadan parçalar bulabilirsiniz:
Afganistan’a geri dönmeye karar vermenizi sağlayan neydi?
Afganistan benim ülkem ve bir Afgan olarak ben vatanıma geri dönmek zorundaydım. Sonsuza kadar başka bir ülkede mülteci olarak kalamazdım. Afganistanda’ki durum artık 28 yıl önce kaçtığımız zamanki gibi değil. Ülkemde şartlar giderek iyileşiyor. Akrabalarımın da içinde olduğu diğer pek çok ailenin geri döndüğünü gördükçe, ben de geri dönmeye karar verdim.
Kendi kasabanıza geri döndüğünüzde, oradaki ortam beklediğiniz gibi miydi?
Erkek kardeşim Afganistan’a benden önce döndü ve ben onunla sürekli iletişim halindeydim. O bana Afganistan’daki durumu anlatıyordu. İşin aslı, 28 yıldır kendi evinden uzak bir yerde yaşayan birisi için geri dönüp yeni bir hayata başlamak zor bir şey. İşsiz ve çok az parası olan biri olarak memleketime döndüğümde pek çok problemle yüzleşmek zorunda kaldım. Ancak genel olarak söyleyebilirim ki, kasabamda işler değişmişti ve artık savaş yoktu.
Afganistan’daki ilk haftalarınız ve aylarınız nasıl geçti?
Afganistan’a ilk geldiğim zaman ne bir evim ne de bir işim vardı, bu yüzden çok zor günler geçirdim. Erkek kardeşim evini bizimle paylaştı, bir süre onun yanında kaldık. Bir ay sonra UNHCR’a giderek barınak konusunda destek aldım ve böylece kendi evimi inşa etmeye başlayabildim. Yaşam koşulları burada Afganistan’da, Pakistan’a göre daha pahalıydı ve benim ihtiyaçlarımızı karşılamak için yeterli param yoktu. Bu nedenle bir an önce bir iş bulmak ve aileme bakabilmek konusunda kendimi çok baskı altında hissediyordum. Evimi inşa ederken erkek kardeşimden ve diğer akrabalarımdan yardım istedim çünkü hem inşaat işi yapmak hem de aynı anda ailemi geçindirecek bir işte çalışmak benim için çok zordu. Afganistan’a döndükten kısa bir süre sonra, çocuklarımın okul kaydını yaptırdım. Yeniden vatanımdaydım. Mutluydum. Yavaş yavaş yerleşmeye başladım ve üstelik koşullar da gittikçe iyileşiyordu.
Bir mülteci olarak Pakistan’daki hayatınızdan biraz bahsedebilir misiniz?
Ben Pakistan’da Khyber Pakhtoonkhwa ilinin Hangu kasabasında yaşıyordum. Ev kiraları ve yaşam giderleri Pakistan’da çok pahalı değil. Aylık 3.000 rupiye (33 Amerikan Doları) bir ev kiraladım. Saat tamiri yaparak ailemi geçindirecek parayı kazanıyordum. Ben Pakistan’da hükümete kayıtlı olarak kalıyordum, hükümetin Afgan mülteciler için hazırladığı bir kimlik kartım bile vardı. Çocuklarım Pakistan’da okula gidiyorlardı, ben her zaman onların iyi bir eğitim almalarını istedim. Bazı ekonomik sıkıntılarla yüzleşmem gerekse bile, onları okula göndermeye devam ettim çünkü eğitimli birer birey olduklarında daha parlak bir gelecekleri olacaktı.
Sizce, diğer mültecilerin de Afganistan’a geri dönmesini engelleyen nedir?
Evet, Pakistan’daki pek çok mülteci Afganistan’a geri dönmüyor çünkü onların Afganistan’da bir evleri ya da arazileri yok, tıpkı benim de olmadığı gibi. Belki onlar yardıma muhtaçlar, belki evleri tahrip edildi ve onlar yeniden inşa etmek kelimesinin anlamını bilmiyorlar. Eğer orada bir evleri olsaydı ve bir iş bulabilselerdi, ben kimsenin Pakistan’da daha fazla kalacağına inanmıyorum. Burada Afganistan’da iş olanakları fazla değil ancak ben asıl problemin insanların burada evlerinin olmaması durumundan kaynaklandığını düşünüyorum. İnsanların evleri olduğu takdirde, düşük bir gelirleri olsa bile gelip mücadele edebilirler.
Cenevre’deki uluslararası konferansa ne mesaj göndermek istersiniz?
İnsanlara kendi kendine yeten bireyler haline gelmeleri konusunda yardımcı olunmalıdır. Böylece kimse başka ülkelere gitmek zorunda kalmaz. Bu konferansta bulunan insanlardan ricam, lütfen Pakistan ve İran’dan ülkelerine geri dönüş yapan Afgan mültecilere yardım edin ki onlar bir kez daha vatanlarını terk etmek zorunda kalmasınlar. Bu insanların ekonomik yönden desteklenmeye, birer iş ve ev sahibi olmaya ihtiyaçları var. fabrikalar ve işletmeler kurmak Afganistan’daki işsizlik sorununa çözüm getirebilir. Eğer insanlar Afganistan’da çalışacak bir işe ve yaşayacak bir eve sahip olursa, bir daha asla milteci olarak yaşamak üzere Pakistan’a ya da İran’a dönmeyeceklerdir.
Please describe your life as a refugee in Pakistan
In Pakistan I lived in the town of Hangu in Khyber Pakhtoonkhwa province. House rents and the cost of living were not that high there. I rented a house for 3,000 rupees (US$33) per month. I was able to repair watches, which helped me support my family. I was registered in Pakistan and had a Proof of Registration card [government-issued identity card for Afghan refugees]. My children went to school in Pakistan because I wanted them to be educated. Even if I face financial difficulties, I want my children to be educated so that they have a brighter future.
In your opinion, what is preventing other refugees from returning to Afghanistan?
Many refugees in Pakistan do not return because they do not have a house or land in Afghanistan, just as I had no house. Maybe they are needy and their houses were destroyed and they do not have the means to reconstruct. If they could have a house here, and be able to find a job, then I believe nobody would stay in Pakistan. There are no jobs here in Afghanistan, but I think the real problem is that people do not have houses. If one has a house, whether he has a low or medium income, he can still survive.
What message would you send to the international conference in Geneva?
People should be helped to become self-sufficient so that they are not compelled to go back to other countries. I request the people at this conference to please help Afghan refugees who have returned from Pakistan and Iran so that they are not compelled to go back. They should be helped so that their economic conditions improve, to have jobs and houses. Factories and plants should be built in Afghanistan to help people find work. When people have work in Afghanistan, and they have houses to live in, they will never go back to Iran or Pakistan to live as refugees.