Vatansızlık: Eski mülteciler önce vatandaşlık haklarını aldılar şimdi de ev sahibi olmanın hayallerini kurmaktalar
Vatansızlık: Eski mülteciler önce vatandaşlık haklarını aldılar şimdi de ev sahibi olmanın hayallerini kurmaktalar
Yazı, 15 Eylül 2011
Vietnam'da vatansız olarak geçirdiği 35 yıllık sürecin ardından Kamboçyalı kişi, şimdi kendi evine sahip bir vatandaş oldu.
HO CHI MINH KENTİ, Vietnam,15 Eylül (UNHCR) – Ho Chi Minh Kenti’nin Thu Duc bölgesindeki hindistan cevizi ağaçlarıyla kaplı bölge, 30 yıl önce yerini mülteci kampına bıraktığında, bölge o kadar uzaktaydı ki, merkezden bölgeye botla gidiş beş saat sürmekteydi.
Şu anki adıyla Dokuzuncu Bölge, günümüzde Ho Chi Minh Kenti (önceki adıyla Saygon)nin güneyindeki en popüler ve giderek gelişen büyük şehirlerden bir tanesi. Ho Chi Minh Kenti, zengin işadamlarının köprüleri ve geniş yolları kullanarak bir saatten az bir sürede vardıkları villalarla ve hayal gücüyle dizayn edilmiş duvarlarla çevrili kalelerle dolu bir yer.
Hayatı boyunca vatansızlık statüsü altında yaşayan ve Kamboçya’ya 11 yaşındayken mülteci olarak kaçmak zorunda kalan Nguyen The Tai için, lüks mal varlıkları hep ulaşılmaz oldu. Aslında Nguyen The Tai, 75 yaşındaki annesiyle birlikte yaşadığı ve UNHCR tarafından cüruf taşlarından yapılmış küçük şehir evini almanın hayalini bile kuramamıştı.
Fakat geçen yıl, geçmişte vatansız olarak yaşayan yaklaşık 2,300 Kamboçyalı kişiyle birlikte,Vietnam vatandaşı olmaya hak kazanınca, hayalleri katlanarak büyüdü. UNHCR’ın çabaları sayesinde, Nguyen The Tai, şimdi yerel yetkililerden kiraladığı evinin piyasadaki değerinin sadece yüzde ikisini ödeyerek, ev sahibi olma şansına sahip.
Küçük bahçesinde köpeğiyle oynayan 46 yaşındaki Nguyen The Tai, ‘Bu evin sahibi olursam çok mutlu olurum. Vietnam’da ev sahibi olmak için kullandığımız bir deyişi vardır, ‘İşinden önce bir evin olsun.’’ diyerek duygularını mutlulukla ifade etti.
Nguyen The Tai, bu sözleri söylerken bir işinin olmadığının farkında. Vatansız kişi statüsünde yaşadığı için- Vietnam vatandaşı olduktan sonra aldığı adıyla Tai- yetenekli bir elektrik teknisyeni olmasına rağmen, muhtemelen normal maaşın yarısını alarak sadece vasıfsız işlerde çalışabilmekteydi. Tai, düzenli bir hayata sahip değildi, kimlik kartını alamamaktaydı ve resmi nikahsız beraber yaşadığı dokuz yıllık karısıyla kanunlar önünde evlenememekteydi.
Tai’nin Ablası, şimdiki ismiyle Le Ngoc Hai, Kamboçya’daki Pol Pot döneminden uzakta geçirdiği bitmek bilmeyen yıllarında, vatansız biri olmanın bedelini yaşamı boyunca ödedi. Le Ngoc Hai’nin ailesi, eski bir Kamboçyalı asker olan babalarının Pol Pot’un tehlikeli gerillaları olan Kızıl Kmerler tarafından baltayla öldürülmesinden sonra, 1975’te ülkeden kaçmak zorunda kaldı. Babaları, Vietnam’a ulaştıktan sonra ağır yaraları sebebiyle hayatını kaybetti.
Akıcı bir şekilde Fransızca konuşmasına rağmen Hai bu özelliğini sadece, Ho Chi Minh şehrinde 15 yıl boyunca Fransız bir adam için düşük ücretle yemek pişirirken kullanabildi.
1980li yıllarda, binlerce mültecinin yurtdışına yerleştiğini gördüğünde, Nguyen The Tai’nin ailesi, Fransa’da yaşayan akrabalarının yanına gitmek için umutlanmaya başladı. Yerleştirme politikalarında yapılan bir değişiklik ailenin hayallerini yıktı ve 1990lı yılların ortalarına doğru dilini ve adetlerini öğrenip, benimsedikleri ülkelerinin vatandaşlık hakkını almak için çaba harcamaya başladılar. Fakat, hukuki bir sorunla yüzyüze geldiler çünkü, Vietnam sahip oldukları Kamboçya vatandaşlıklarından vazgeçmelerini istedi ve Kamboçya’da aileyi vatandaşlıktan reddetti.
Bu yerleşim yerinde yaşayan bütün vatansız mültecilerin özlemi büyük bir hızla azaldı.UNHCR tarafından kurulmuş ve daha sonra belediyeye teslim edilmiş, sıra sıra yükselen sade şehir evlerinde yaşayan Tai’nin ailesinin komşusu, ‘Sadece bir umudum vardı; o da öldüğüm zaman bu dünyada bir zamanlar yaşadığımı kanıtlayan bir ölüm belgesi alabilmek.’ dedi.
13 ve 19 yaşları arasında iki çocuğu olan Hai, 35 yıl boyunca vatandaşlık hakkını almayı beklediği için bir nebze hüzünlü fakat, Hai ve erkek kardeşi gelecekleri hakkında hala umut dolu.
51 yaşındaki Hai, ‘Çok genç değilim fakat çok yaşlı da değilim. Bu sebeple,yeni vatandaşlığım sayesinde hayatımın değişeceğine hala inancım tam.’ diyerek düşüncelerini paylaştı.
Hai’nin erkek kardeşi de gülümseyerek, ‘Fiziksel olarak gücüm yerinde, hatta gençlerden daha sağlıklıyım, bu yüzden şimdi gerçek mesleğimi yapabileceğime dair umudum var. Bunun yanısıra tabiki düşlediğim evi almakta yapmak istediklerim arasında.’ diyerek ekledi.
Kitty McKinsey, Dokuzuncu Bölge, Ho Chi Minh Şehri/Vietnam