Doğu Kongo’da yaşayan geri dönüş yapan mülteciler, hayatlarında ilk kez tapu belgelerinin sahibi oldu
Doğu Kongo’da yaşayan geri dönüş yapan mülteciler, hayatlarında ilk kez tapu belgelerinin sahibi oldu
Yazı, 14 Eylül 2011
Doğu Kongo'nun Kivu şehrinde, UNHCR Tanzanya'dan ve Burundi'den geri dönüş yapan kişilere hayatlarında ilk kez mal varlılarına ait resmi bir tapu belgesi alabilmeleri için yardım etti.
UVIRA, Kongo Demokratik Cumhuriyeti,14 Eylül(UNHCR) – Açık denizlerde kaçtıktan ve sahip olduğu her şeyini kaybettikten on beş yıl sonra Salumu, yeni ve daha bir hayatın anahtarı olduğuna inandığı belgeyi keyifli bir şekilde elinde sıkıcı tutmakta.
Yedi çocuk babası Salumu’nun elinde tuttuğu belge, Tanzanya’daki sürgünden 2008 yılında eve döndüklerinden beri, kendisinin ve ailesinin yaşadığı Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nin güney Kivu şehrinde bulunan arazilerinin sahibi olduğunu kanıtlayan bir tapu belgesi.
60 yaşındaki aile reisi Salumu, ‘İnanamıyorum. Artık kimse benim arsam üzerinde hak idda edemez. Bundan böyle kendi arsamın sahibiyim.’ derken sesi yaşadığı mutlulukla dolu. Salumu’nun yaşadığı bu sevinç, UNHCR tarafından yapılan ve hükümetle işbirliği içinde yürütülen bir programla mümkün oldu. Programın amacı ise, toprak ve mal varlıkları sebebiyle meydana gelen kavgaları önlemek.
Kavimira şehrinde bulunan geçiş kampında geçen ay Güney Kivu’nun Uvira ve Fizi arazilere ait tapu belgelerini dağıtmak için düzenlenen protokolde, eski mülteci Salumu tapu senedi alan 68 geri dönüş yapan kişiden oluşan ilk grubun içinde yer aldı. Daha çok mülteciyse, tapu belgeleri için yaptıkları müraacatların önümüzdeki haftalarda kabul edilmesi için sırada beklemekte.
Komşu ülkeler olan Tanzanya ve Burundi’de yaşayan mülteciler için Doğu Kongo’daki Uvira ve Fizi, başlıca geçiş bölgeleri olarak addedilmekte. 2005’te UNHCR’ın yönettiği gönüllü geri dönüş programı başladığından beri, 64,000’den fazla Kongolu kişi örgütün yardımıyla Tanzanya’dan ve Burundi’den evlerine dönüş yaptı.
Salumu Güney Kivu’yu ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nin diğer bölgelerini yakıp yıkan şiddetli iç savaştan kaçmak için 1996’da Tanzanya’ya geldiğinde, sahip olduğu her şeyi kaybetti.
Salumu tapu belgesini sevinçle elinde sallarken, UNHCR’a tuğla evini inşa etmede ve kendisine geçim kaynağı bulmada yardım ettiği için teşekkür etti. Salumu, ‘İneklerim, tarlalarım ve arazim hepsi talan edildi. Ailemle birlikte kaçmak zorunda kaldım. Döndüğümde bile insanlar hala mal varlığım üzerinde hak idda ediyordu, fakat şu an bunların hepsini arkamda bıraktım.’ dedi.
Güney Kivu’ya döndüklerinde mültecilerin uğraştıkları en büyük sorunlardan bir tanesi, yeterli sayıda ev ve arazinin bulunmaması. Yıllarca süren yokluktan sonra, birçok kişi evlerini yıkılmış olarak bulmakta ve gidecek hiçbir yerleri yok. Diğer mültecilerin ise eskiden kendilerine ait olan arazilerine başkaları el koymuş durumda.
Geçtiğimiz üç yıl içinde UNHCR, yaklaşık 1650 tuğla evin yapımına mali katkıda bulundu, Uvira ve Fizi bölgelerinde kesin geri dönüş yapan kişilere 2,655 barınma kiti dağıttı. Bir diğer deyişle bu sayı yaklaşık 21,000 geri dönüş yapan kişiye yetmekte.
Fakat araziler üstünde hak idda eden geri dönüş yapan mülteciler ve 2003’te yapılan zayıf bir anlaşmayla resmi olarak sona eren savaş sonuna kadar Uvira ve Fizi’de kalan kişiler arasında patlak veren kavgalar giderek büyüdü ve çıkan birkaç olayda bu çekişmeler yerini şiddete bıraktı.
Bu tür kavgaları önlemek ve yeni evlerinde yaşayan geri dönüş yapan kişileri korumak amacıyla, Ulusal Mülteciler Komiserliği ile işbirliği içindeki UNHCR, geçtiğimiz iki yıl içinde söz konusu mal varlıklarına sahip kişilere hukuki açıdan geçerli tapu belgelerini belirli bir sistem çerçevesi dahilinde vermek için yerel ve şehirdeki otoritelerle geçtiğimiz iki yıl boyuna görüşmelerde bulundu.
UNHCR’ın Uvira ofisinin yöneticisi Aminata Bamba, ‘ Bu yılın başlarında atılan bu adımlar, söz konusu barınakların sahibi 675 kişiye tapu belgelerini vermek için yapılan bir projenin başlatılmasına öncülük etti. Ortaya çıkan mutlu sonuç, bölgede yaşayan diğer mültecileri de eve dönmeye cesaretlendirecek.’ açıklamasını yaptı.
Kavamira’da Güney Kivu hükümetinin düzenlediği protokolde tapu belgesini alan 55 yaşında bir dul olan Célestine, Kongolu evini terk etmek zorunda kalan kişilerin var olan durum hakkında hala endişeli oldukları için eve dönmeyi reddettiklerini söyledi.
Célestine, ‘Tanzanya’daki bazı mülteciler evlerini ve sahip oldukları mal varlıklarını geri alacaklarına inançları olmadığı için geri dönüş yapmayı reddetmekte. Mal varlıklarına yeniden sahip olmak, söz konusu mültecilerin geri dönüş yapması için önemli bir koşul.’ dedi. Evine geri döndüğü için mutlu olan ve arazisinin tapu belgesini almış olan Célestine, ‘Ben bu dünyada var olmasam bile, çocuklarım sahip olduğum araziden fayadalanabilecekleri için çok mutluyum.’ diyerek ekledi.
60,000’den fazla Kongolu mülteci halen Tanzanya’da, yaşamakta. Buna ek olarak 29,000 mülteciyse Burundi’de kalmakta. UNHCR Kongo Demokratik Cumhuriyeti Hükümeti, mültecilere ev sahipliği yapan söz konusu iki ülkenin hükümetleriyle birlikte mülteciler için kalıcı çözümler bulmak adına yaptıkları çalışmalarını sürdürmekte.
Simplice Kpandji Uvira/ Demokratik Kongo Cumhuriyeti