Kalmak ya da Kalmamak: Kongolu genç bir mülteci kendine Gabon’da bir hayat kurmayı tercih etti

Yazı, 5 Ağustos 2011

Gabon Hükümeti, Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nden kaçan insanların mültecilik statülerinin sona erdiğini bildirdi. Mültecilerin birçoğu kalmayı tercih ederek oturma izni için başvuruda bulundu.

LIBREVILLE, Gabon, 3 Ağustos  (UNHCR) – Anita, anavatanı Kongo Demokratik Cumhuriyeti’ni terk ettiğinde, geride bıraktığı günleri hatırlayacak yaştaydı. Ancak hayatının en önemli evresinde, 26 yıllık ömrünün yarısını geçirdiği Gabon’a yerleşme kararı aldı.
Geçtiğimiz ayın sonunda resmi olarak mülteci statüleri sona eren, Gabon’daki binlerce diğer Kongolu mülteciler de kalmak ya da kalmamak konusunda bir karar vermek durumunda. UNHCR ve Gabon Hükümeti, 9.300 Kongolu mülteci ve sığınma talebinde bulunan insanların çoğunun kalma karar alacaklarını düşünmekte.
Şu ana kadar, yaklaşık 1.300 insan oturma izni için başvuruda bulundu. Bu izin onlara, ülkede yaşama ve çalışma hakkı verse de henüz vatandaşlığa geçiş hakkı tanımamakta. Yaklaşık 400 insan ise, evlerine geri dönmek için başvuruda bulundu ve UNHCR, daha fazla insanın evlerine güvenli koşullar altında dönmeleri için teşvik edici programlar başlattı.
Anita oturma iznini 26 Temmuz’da aldı. Başkent Libreville’de Ganalı hayat arkadaşı ile yaşayan Anita, geleceğinin burada, Gabon’da olduğunu söyledi. Kısa ama yıkıcı İç Savaş sebebiyle Kongo’dan 1998 yılında iki kardeşi ve annesi ile kaçmak zorunda kalan Anita için anavatanı, şu an yabancı bir ülkeden farksız.
Dokümantasyon ve Göçmenlik Genel Müdürlüğü’ndeki oturma izni başvurusunun sonuna yaklaşan Anita, ‘Benim hayatım artık burada.’ dedi. Geleceğini kolaylaştıracak olan ikamet kartını elinde tutarken mutluluktan havalara uçuyordu.
Göçmenlik Bürosu, günde neredeyse 40 kişinin oturma iznini işleme koymakta. Oturma iznini alan kişiler, mülteci statüsünden göçmen statüsüne erişmiş olmakta.
Bu durum, Kongo Demokratik Cumhuriyeti’ne geri dönmek isteyen insanlara verilen hibelerin (son hali yetişkiler için 200, çocuklar için 50 Amerikan doları) iki katına çıkarılmasını ve geri dönüş konvoylarının sıklaştırılmasını kapsayan UNHCR’ın faaliyetlerini arttırdığı bir döneme denk gelmekte.
Kalmaya karar vermesine rağmen, Anita için Gabon’daki hayat zorlu geçmekte. Mouila’nın güneyinde yer alan bir kasabaya ailecek yerleştiklerinde genç kız henüz 13 yaşındaydı. Fakat annesinin beraber yaşadığı Kongolu erkek arkadaşı kendisine şiddet uygulamaya başladığında hayatı kabusa döndü.
‘Okula gitmemi yasaklayan bu adam daha sonraları beni ailemden uzaklaştırmaya çalıştı. Bu yüzden 15 yaşımda evden kaçmak zorunda kaldım. O günden beri annemi bir daha görmedim.’ derken genç kadının yaşadığı o zorlu dönem yüzünden okunuyordu.
Anita, kendisine ikinci bir anne olan Aurelie isimli Gabonlu kadınla tanışana kadar arkadaşlarının yanında kaldı. Gabon’daki hayatının iyileştiği dönemi hatırlayarak, şunları ekledi, ‘Beni evinde ağırladı. O kadar zaman geçmesine rağmen beni arar ve ara sıra küçük hediyeler yollar.’
Mouila’ya yerel rahipler için ev inşaa etmeye gelen Ganalı bir duvar işçisi olan Francis ile 2006 yılında tanıştı. Francis daha sonra Anita’ya kendisi ile birlikte Libreville’de yaşamasını teklif etti.
Francis ile birlikte Libreville’e gelen genç kadın, Francis’in de teşvikiyle, hizmet sektöründe iş bulabilmek adına mesleki bir eğitim kursuna kaydoldu. ‘Resepsiyonist olarak bir otelde, restoranda ya da şirkette çalışmak istiyorum.’ diyen Anita, kursunu başarıyla tamamladı ve şu an iş aramakta.
Bu sırada, 14 aylık kızına bakarken bir taraftan da ara sıra kuaförde çalışıyor. ‘Kadınların saçlarını örüyorum. Kadınlar beni arıyorlar. Ya ben onların evine gidiyorum ya da onlar bana geliyorlar.’ dedi.
Mouila’daki arkadaşı Aurelia ile birlikte, kullanılmış giysileri alıp satan bu gururlu ve çalışkan kadının Gabon’da kendi ayakları üstünde durduğu aşikar. Gabon’da kalmak istemesini anlamak zor değil.
‘Hergün kolay geçmiyor ama burada mutluyum. Otuma izni almak ise hayatımı çok daha fazla kolaylaştırdı.’ diyen genç annenin hayali, istikrarlı bir hayat sürdürmek, iyi bir işe sahip olabilmek ve çocuğuna iyi bir hayat sağlayabilmek. Fakat halen annesini çok özlemekte.
Anita, UNHCR çalışanlarını kendisi gibi oturma izni almak için başvuruda bulunan bir arkadaşıyla tanıştırdı. Arkadaşı, oturma iznini almak için geçirdiği süreci anlatmadan önce, ‘Bu izin gerçekten bir hediye.’derken mutluluğu gözlerinden okunuyordu.
Anita, kalma kararı almasına rağmen, halen Dolisie’yi, Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nin güneyinde bulunan doğum yerini merak etmekte ve bir gün oraya gitmeyi istemekte.
Anita, ‘Orada kimseyi tanımıyorum, asıl problem bu. Babam vefat etti ve annem oraya dönmüş olsa bile onu göremem. O zorlu dönemden bana hatıra kalan bu olayları hatırlamak istemiyorum ama bir gün doğduğum şehri yeniden ziyaret etmeyi çok isterim.’ dedi.

Céline Schmitt, Libreville, Gabon