Somalili tecavüz mağduru kadın hayatını yeniden inşa ediyor
Somalili tecavüz mağduru kadın hayatını yeniden inşa ediyor
Yazı, 15 Temmuz 2011
Toplumsal cinsiyete dayalı şiddet, Somali'deki yerlerinden edilmiş kadınlar açısından yaygın bir problem fakat halen bir tabu sayılıyor. UNHCR ve ortakları, hayatta kalanlar için danışmanlık yapıyor ve başlarına gelen olayları yetkililere iletebilmeleri için çalışıyor.
BOSASO, Somali 14 Temmuz (UNHCR) – Kuraklık, doğal afetler silsilesi ve süregelen çatışmalar yüzünden Somali uzun yıllardır acı ve kederle sarsılıyor. Bu krizler manşetlere taşınırken bile, savaş halinde bulunan ülkedeki halkın dörtte biri yerlerinden ediliyor. Halkın yaşadığı kişisel trajediler ise savaşın kendisi kadar yıkıcı olmakta.
Fadhumo* (39), 2008 yılında Somali’nin başkenti Mogadişu’da yaşanan çatışmalar yüzünden evini terk etmek zorunda kaldı. Yanına birkaç parça eşyasını ve yedi çocuğundan ancak ikisini almayı başarabilen Fadhumo, kaçtığı sırada sekizinci çocuğuna hamile idi. Somali’nin kuzey liman şehri Bosaso’nun varoşlarında yer alan Bariga Bosaso adlı yerleşim yerinde mültecilik başvurusunda bulundu. Daha sonra Fadhumo, oturduğu yerin yakınlarında küçük bir bakkal işletmeye başladı. Fadhumo, kız kardeşini ve geride bırakmak zorunda olduğu çocuklarını da sonrasında yanına aldı.
Tekrar biraraya gelen ailenin mutluluğu çok uzun sürmedi. Fadhumo, başına gelen korkunç olayı şu sözlerle aktardı: “Bakkaldan eve döndüğüm bir akşam üstü, iki adamın bana yaklaştığını fark ettim fakat niyetlerinin ne olduğunu ilk başta anlayamadım. Aniden adamlardan biri beni yakaladı ve yere itti. Avazım çıktığı kadar yakınlarda birinin yardımıma koşmasını ümit ederek bağırdım. Ancak yakarışıma hiçbir yanıt alamadım. Onlara karşı koymaya çalışsam da direnemedim. Beni vahşice dövdüler ve iki bileğimi kırdılar. Hamile olmama aldırmadan bana defalarca tecavüz ettiler.”
O sırada olay yerinden geçen iki kişi saldırganları korkutup kaçırmayı başarabildi. Yüzünden ve vücudunun çeşitli yerlerinden ağır darbeler alan Fadhuma, eve taşındığı sırada ağır bir kanama geçiriyordu. Gecenin ilerleyen saatlerinde ise yaşadığı korkunç olaydan sonra düşük yaptı. Tecavüz sonucunda talihsiz kadın aylar boyunca sürecek olan depresyon ve travma dönemine girdi. Diğer aile üyeleri bu acı olayın etkilerini yaşamak zorunda kalırken, aynı zamanda annelerinin kendilerine geçim kaynağı sağlamasından da mahrum kaldılar.
“Ellerimi kullanamayacak durumda olduğum için çalışamadım. Bu sırada çocuklarımın bana bakabilmek için para kazanmaya çalışmalarını izlemeye katlanmak kolay değildi.”, derken acılı kadın gözyaşlarına hakim olamadı. “Daha da zor olanı sürekli bana yaşadığım olayı hatırlatan bu yerde yaşamak zorunda kalmaktı. Herkes arkamdan konuşmaya başladı. Bazıları benden uzaklaşırken diğer kadınlar yüzüme bakarak benimle dalga geçiyorlardı. Bulunduğum yerden uzaklaşmayı çok istesem de gidecek yerim yoktu.” diyerek sözlerine son verdi.
Somali’deki birçok kişi tarafından toplumsal cinsiyete dayalı şiddet ama özelllikle cinsel şiddet halen tabu sayılıyor. UNHCR’ın Somali Puntland bölgesindeki ortağı olan İtalyan sivil toplum kuruluşu GRT’ye göre, bu tarz şiddete maruz kalan birçok insan maalesef yaşadıkları olayları anlatma konusunda sessiz kalıyor ve yaşadıkları acı dolu deneyim yüzünden perişan oluyorlar. GRT’nin proje yöneticisi Eliana Irato, “Hala Somali’de cinsel saldırı mağdurlarının yaşamak zorunda bırakıldığı utanç duygusu varlığını sürdürüyor. Zaten bu vakaların birçoğu polise intikal etmiyor. Aileleri ve akrabaları tarafından reddedilen birçok masum kadının intihara sürüklendiği bize gelen haberler arasında. Evlenmemiş genç kızlar için durum daha da iç karartıcı. Çevresi tarafından damgalanan bu genç kızlar aynı zamanda ailesi ve mahallesindeki kişiler tarafından hiç bir zaman evlenemeyeceği korkusuyla yaşamak zorunda bırakılıyor.” dedi.
UNHCR’ın Bosaso’daki Koruma Memuru Annabel Mwangi, yerlerinden edilmiş kişilerin, toplumsal cinsiyete dayalı şiddete maruz kalma konusunda daha savunmasız olduklarını belirtiyor. Mwangi, “Dünyadaki diğer kadınlar gibi Puntland’deki yerlerinden edilmiş kadınlar da birer anne, eş, yetim, öksüz ve dul. Fakat kendilerine biçilmiş bu rollere, birçoğumuzun hayal bile edemeyeceği zor koşullarda katlanmak zorunda kalıyorlar. Bu kadınlar çoğunlukla evlerine az da olsa ekmek götürebilmek için uzun mesafeler katediyorlar; çocuklarına bir günlük yemek bulmanın tek yolunun bu olduğunu düşündükleri için çeşitli şiddet tiplerine maruz kalma pahasına güvenli olmayan yolları hergün aşındırıyorlar.” diyerek görüşünü ortaya koydu.
GRT, toplumsal cinsiyete dayalı şiddet konusunda farkındalık yaratıyor. Bu amaçla yerlerinden edilmiş kişilerin yerleşim bölgeleri arasından seçilen 35 odak noktası ile işbirliği içinde. Bahsi geçen sivil toplum kuruluşu, toplumsal cinsiyete dayalı şiddet vakalarını şikayet etmek ya da konu hakkında bilgi almak için kadınların arayabileceği bir destek hattı (Layka Cawinada) oluşturdu. Bu hat, hayatta kalanların hizmetten doğrudan yararlanamamaları ve gizlilik ihtiyaçları gibi konuları dikkate alıyor. Destek hattı, mağdurlar ile sosyal hizmet görevlileri arasında güven ilişkisi kuruyor. Ayrıca bu tarz şiddete maruz kalan kadınlar, sosyal ve psikolojik rehabilitasyonlarının sağlanması adına danışmanlık ve mesleki eğitimleri de içeren geniş kapsamlı bir destek programına alınıyorlar.
Hayatta kalan mağdurların savunma mekanizmalarını geliştirmelerine yardımcı olunmasının yanısıra, UNHCR ve GRT gibi ortaklaşa çalışan kuruluşlar, uygulamaya dayalı önleyici tedbirler sunuyorlar. UNHCR yerlerinden edilmiş kadınların geçim kaynaklarını geliştirmek ve toplumsal cinsiyete dayalı şiddetten kaynaklanan savunmasızlığı indirgemek için çalışıyor.
İtalyan Kalkınma Ajansı tarafından sağlanan kısmi fonlarla, GRT ve UNHCR Bosaso’daki 26 yerleşim yerinde yaklaşık 50.000 yerlerinden edilmiş Somalilinin korunmasına odaklanıyor.
Bu sırada, Fadhumo, halen iyileşme yolunda ilerliyor. Bariga Bosaso yerleşim yerindeki diğer beş kadın ile birlikte destek grubu hareketini başlattı. Ayrıca, söz konusu yerleşim yerinde tasarruf sistemi kurarak birbirlerinin geçim kaynağı faaliyetlerini de teşvik ediyorlar. Buna ek olarak Fadhumo, GRT’nin yardımıyla kendi işini tekrar kurdu.
Neler yapılması gerektiği konusunda Fadhuma kendinden emin bir tavırla: “Bu olaylara, genç ve güzel kızlarımız maruz kalmadan önce bir son vermeliyiz. Kendi mahallelerinde özgürce hareket etmekten korkmamalılar. Bunun ötesinde, suçlu olanların cezalarını çekmeleri için söz konusu vakaları yetkililere intikal ettirmeliyiz.” dedi.
Somali, Afganistan ve Irak’tan sonra dünyanın üçüncü büyük mülteci nüfusuna sahip. Yıllardır süregelen çatışmalar ve kuraklıklar, 70.000 Somalili mültecinin bölgeye akın etmesine neden oluyor. Buna ek olarak, yaklaşık 1.5 milyon Somalili mülteci ülke içinde yerlerinden edilmiş durumda.
* Haberde bahsedilen mültecinin ismi koruma gerekçesiyle değiştirildi.
Faith Kasina - Bosaso, Kuzey Somali