Temel Tanımlamalar
Temel Tanımlamalar
Yazı, 17 Haziran 2007
Cinsiyet:
Kadin ve erkek arasindaki biyolojik olarak belirlenen farkliliklardir. Cinsiyet biyolojik olarak belirlenmistir, dogustandir ve evrenseldir.
Toplumsal Cinsiyet:
Toplumsal cinsiyet, kadin ve erkek arasinda sosyal veya kültürel olarak yapilandirilmis, tanimlanmis olan ve cinsiyetlerden birine yüklenen kimliklere, statülere, rol ve sorumluluklara dayanan iliskiyi tanimlamaktadir. Toplumsal cinsiyet, kadin ve erkeklerin her türlü baglamdaki rollerini, sorumluluklarini, sinirlamalarini, firsatlarini ve ihtiyaçlarini analiz etmeye yarayan sosyo-ekonomik bir degiskendir.
Toplumsal cinsiyet sabit ya da dogustan degildir, ancak zamanla sosyal ve kültürel olarak yapilanarak bir anlam kazanir.
Siddet:
Duygusal, sosyal ya da ekonomik zorlama, tehdit ya da baski, hatta fiziksel zarar içerebilen bir kontrol ve baski aracidir.
Suistimal:
Gücün kötüye kullanilmasi ve bu yolla, failin suiistimale ugrayan kisi üzerinde kontrol ya da avantaj saglamasi ve fiziksel ya da psikolojik zarar ya da zarara ugrama korkusu yaratmasidir. suiistimal kisilerin serbest kararlar alabilmelerini engeller ve onlari kendi iradelerine karsi hareket etmeye zorlar.
Tehdit:
Bir baskasini, sözlü israr, hile, aldatma, kültürel beklentiler ya da ekonomik güç kullanarak, istemedigi seyler yapmaya zorlama ya da zorlamaya yeltenmedir.
Güç:
Karar alma kapasitesi olarak anlasilmaktadir. Cinsiyet ve toplumsal cinsiyete dayali siddeti etkin olarak engelleyebilmek ve bunlara müdahalede bulunabilmek için erkek ve kadin, kadin ve kadin, erkek ve erkek, yetiskinler ve çocuklar ve çocuklarin kendi aralarindaki güç iliskilerinin analiz edilmesi ve anlasilmasi gerekir.
Istismar ve suistimal de bu güç farkliligi esit temellerde karar alici konumunda olmayan kisilerin zararina kötüye kullanildiginda ortaya çikmaktadir.
Toplumsal Cinsiyete Dayali Siddet:
Bu tip siddet Kadinlara Karsi Her türlü Ayrimciligin Tasfiye Edilmesine Dair Sözlesme Komitesi tarafindan, bir kisinin toplumsal cinsiyetine ya da cinsiyetine dayali olarak, o kisiye yönlendirilmis siddet olarak tanimlanmaktadir. Bu tür eylemler fiziksel, zihinsel ya da cinsel zarar ya da istirap veren; tehdit etme, zorlama veya farkli sekillerde özgürlükten mahrum birakma gibi davranislari kapsamaktadir.
BMMYK çalisanlari, magdurlar genellikle kadin ve çocuklar olsa da, erkekleri ve erkek çocuklarini da cinsiyet ve toplumsal cinsiyete dayali siddetin hedefleri arasinda gören bir kavrayisa sahiptir.
Kadinlara Yönelik Siddet:
Kadinlara karsi siddet" terimi, ister kamusal isterse özel yasamda meydana gelsin, kadinlara karsi fiziksel, cinsel veya psikolojik aci veya istirap veren veya verebilecek olan, cinsiyete dayanan bir eylem veya bu tür eylemlerle tehdit etme, zorlama veya keyfi olarak özgürlükten yoksun birakma anlamina gelir.
Cinsel Siddet:
Cinsel siddet toplumsal cinsiyete dayali siddetin bir türüdür. Bu tip siddet, temel insan haklarinin büyük bir ihlali; silahli çatisma durumunda gerçeklestiginde ise savas hukukunun ciddi biçimde çignenmesidir. Cinsel siddet, fiziksel, psikolojik ve duygusal açidan zarara yol açabilecek olan cinsel nitelikli davranis veya tehdit niteliginde, istismar ve suiistimal içeren davranislardir.
Evlilik içi tecavüz ve ensest, cinsel siddetin en agir ve yaygin yasanan iki türüdür
Tecavüz:
Cinsel siddetin en agir ve yaygin yasanan türlerinden biridir.
- Tecavüz saldirganligin agir bastigi bir cinsel saldiridir.
- Bir kadinla onun istegi disinda kurulan tüm cinsel yakinliklar tecavüzdür.
- Içki ya da baska bir ilaç etkisi altinda olup cinsel iliski kurmaya karar verebilecek durumda olmayan bir kadinla kurulan her tür cinsel iliski tecavüzdür.
-
Bir kadinin fiziksel güç kullanmakla tehdit edilerek zorlandigi cinsel yakinliklar tecavüzdür.
Tecavüz eden kisi ve tecavüz edilen kisi arasindaki iliski koca, sevgili, eski koca, akraba her ne olursa olsun uygulanan eylem bir saldirganlik eylemi ve tecavüzdür.
Ensest:
Aile içinde olan cinsel istismardir. Bu istismar, esler disinda aile bireylerinden birinin, cinsel doyum amaciyla ailenin bir diger üyesiyle cinsel temasa kadar giden iliski kurmasi demektir.
Aile Içi Siddet:
Aile içerisinde aile üyeleri arasinda yasanan siddet eylemlerinin tümüne birden aile içi siddet denilmektedir.
Aile içi siddet denildiginde, özel alanda gerçeklesen, aralarinda kan bagi ya da hukuksal bag bulunan, birlikte yasayan ve kendilerini aile olarak tanimlamis grup içerisinde, sindirmek, küçük düsürmek, güç göstermek, öfke ve stresten kurtulmak amaciyla aile fertlerinden birinin digerine yöneltilen her türlü siddet davranisi kastedilmektedir.
Aile içi siddet asagidaki siddet türlerinden olusur:
- Fiziksel Siddet: Kaba kuvvetin bir korkutma, sindirme ve yaptirim araci olarak kullanilmasidir (Örn. Yaralama, öldürme).
- Duygusal Istismar: Duygularin ve duygusal ihtiyaçlarin, siddet taniminda sayilan amaçlarla, karsi tarafa baski uygulayabilmek için tutarli bir sekilde istismar edilmesi, bir yaptirim ve tehdit araci olarak kullanilmasidir (Örn. çocuklari kaçirmakla veya velayetini almakla tehdit etmek, kadini ayrilik durumunda çocuklarini göremeyecegi seklinde tehdit etmek, kadini çevresinden tecrit etmek).
- Ekonomik Istismar: Ekonomik kaynaklarin ve paranin kisi üzerinde bir yaptirim, tehdit ve kontrol araci olarak düzenli bir sekilde kullanilmasidir (Örn. kadinin çalismasina, düzenli bir iste tutunmasina engel olmak, maasina, gelirine, mal varliklarina el koymak).
- Cinsel Istismar: Cinselligin bir tehdit, sindirme ve kontrol etme araci olarak kullanilmasidir. Evlilik içi tecavüz ve ensest, cinsel siddetin en agir ve yaygin yasanan iki türüdür.