Boşuna çabalayan Sudanlı mülteciler güvenli olmayan sınır kampında yaşamaya zorlanıyorlar

Yazı, 30 Aralık 2011

BM mülteci örgütü, Güney Sudan’ın Yida yerleşim yerinde bulunan mültecilerin daha güneyde Sudan’la istikrarsız sınırdan öteye gitmesi için mültecilere çağrıda bulunuyor.

BİRLİK EYALETİ, Güney Sudan, Aralık 30 (UNHCR) – Kordofan göklerinin güneyinden ve Zahara’dan bombalar yağıyor ve onların köye düşüşü duyuluyor. 20 yaşındaki kadın patlamaları duydu ve iki çocuğunu da alarak kaçtı. Nuba dağlarında, Lehemid’de bulunan evinden yakındaki kasabaya kaçtı.

Al Reika kasabasına vardılar ve hala uzaktan da olsa patlamalar duyuluyordu. Ve bu nedenle Al Reika’dan Tamanya’ya tekrar kaçtılar. Bombalar Tamanya’ya ulaştığında Angola köyüne kaçtılar ve nihayet Güney Sudan sınırından binlerce diğer mültecinin ağaçlar arasındaki kulübelerde yaşadığı Yida’ya geçtiler. "Hiçbir şeyimiz yoktu," diyor Zahara. "Kaçtık, düştük sonra kalktık yine kaçtık."

Güvende olduklarını düşündüler.Ama daha sonra 10 Kasım’da başka bir Antanov bomba uçağı geldi. Uçak bombalarını atmadan Yida’nın etrafında üç tur döndü. İnsanlar her yöne kaçıştılar. Bombaların ikisi kampın sınırına yakın olan koşu yoluna düştü. Bir bomba geçici bir okulun üzerine düştü. Çocuklar tahliye edilmişler ancak Zahara herkesin yüzündeki korkuyu hatırlıyor. "İnsanlar markete ve ormanın içine kaçtılar," diyor. "Bazılarımız çalıların arasında saatlerce kaldık." Bombalamanın ardından yaklaşık 600 kişi ve öğrenci kaçtı ve bazıları hala kayıp.

O anları düşündüğünde, Zahara içindeki korkunun yeniden ortaya çıktığını hissedebiliyor. Yiyebilecek besinden daha çok korku vardı ve kendisi ve çocuklarıyla ilgili endişeleniyordu.  Birkaç gün önce o ve çocukları Yida’yı terk ettiler, yoldan geçen bir kamyona rastladılar ve güneye doğru, UNHCR’nin transit merkezi olan Pariang’a gittiler. "Tabii ki burada kendimizi daha güvende hissediyoruz," diyor. "Yida’da kendimizi güvende hissetseydik buraya gelmezdik."

UNHCR ve ortakları halen Yida yerleşkesinde bulunan 20,000’den fazla mülteci için sürekli endişelerini dile getirdiler. En önemli kaygı verici durum askeri cepheleşmelerin yaşandığı sınıra yakınlık ve artan güvensizliğin masum hayatları riske etmesi. UNHCR Yida’ya acil yardım yapmaya devam ederken, mültecilerden kendilerine yardımcı olmaya hazır olan ve güneyde bulunan çeşitli yerleşim yerlerine gitmelerini rica etti.

Sadece Yida’ya varmak UNHCR ve diğer insani kuruluşlar için bir zorluktu. Yerleşim yerine gıda götürülemiyor ancak havadan atmak suretiyle yapılabiliyordu. Yağışlı mevsimde, bölge daha çok bataklık halini alıyor. Bölgeye ulaşabilmek için insani yardım ekipleri Sudan sınırının yaklaşık 50 km. güneyindeki  Kuinger köyüne helikopter ya da küçük uçaklarla uçuyorlar.Oradan malzemeleri motosikletlerin arkalarına ya da traktörlere yüklüyorlar. Gelişmemiş bir hava alanının yapılmasıyla yerleşim yerine erişim gelişmiş olsa da Nisan ayında başlayan yağmur sezonunda bu mültecilere erişim zor olmaya devam edecek.  

Sınır ötesi çatışma en büyük endişe. Boğucu bir kulübede UNHCR’nin Güney Sudan temsilcisi Mireille Girard Yida’daki bir grup mülteci lideriyle görüşüyor. Hassas bir görüşme yapılırken plastik sandalyelerde ve hasırdan yapılan yataklarda oturuyorlar. Liderler sınırın diğer tarafındaki evlerine yakın olduklarında kendilerini daha rahat hissettiklerini söylüyorlar. Ama Girard Güney Sudan’daki yerel halkın onları memnuniyetle kabul etmesine rağmen çatışmaların sınır ötesine, onların yerleşim yerine gelmesi durumunda koruyamayacaklarını biliyor. Mireille onlara Yida’nın geçici bir durak noktası olduğunu ama er geç kendileri için daha güvenli bölgelerde oluşturulan yerleşim yerleri aramaya ihtiyaç duyacaklarını hatırlatıyor.

"Su ve ilaç gibi temel yardım malzemelerini sağlamaya devam edeceğiz," diyor. "Ancak önümüzdeki haftalarda güvenliğinizle ilgili endişe ediyoruz. Lütfen çok geç olana kadar beklemeyin. Şimdi hareket edelim ki daha iyi organize olalım."

Yavaş yavaş mülteciler tehlikenin farkına varıyorlar. Pariang çevresinde yaklaşık 150 kişinin yaşadığı 56 çadır var.  Yakındaki bir su kulesi onların ihtiyaçlarını karşılıyor ve UNHCR ortağı Intersos kampın yönetimini üstlenmiş durumda. 800’e kadar kişiyi barındıracak bir alan mevcut ve çadırlar hazır. Eğitim verecek uzmanlar geldiler.

Çok yakında 2,800’den fazla yatılı öğrenci yeniden yerleştirme kamplarına taşınacaklar. Onlar öğretmenleriyle birlikte Kordofan’ın güneyindeki çatışmalardan kaçtılar ve sonunda Yida’da yerleştiler. Yeniden yerleştirme kampları eğitim, su ve sanitasyon kurulumları ve tıbbi hizmetler gibi kolaylıkları da kapsıyor.  Ayrıca, mültecilerin yardımlara daha az bağlı olmasını sağlamak ve evlerine geri dönene kadar daha normal bir hayat sürmelerini sağlamak amacıyla işlenecek arazi verilmesi ve geçim kaynağı ile ilgili diğer faaliyetlerde olacak.

* Güvenlik nedeniyle isim değiştirilmiştir.

Greg Beals, ve Vivian Tan
Birlik Eyaleti, Güney Sudan
Beals şu anda Doğu Afrika’da UNHCR için yazar ve gazeteci olarak görev yapıyor.