Գործուն համերաշխություն. Իսպանիայի աջակցությունը Հայաստանում ապաստանած փախստականներին
Գործուն համերաշխություն. Իսպանիայի աջակցությունը Հայաստանում ապաստանած փախստականներին
Բերքահավաքի փառատոնին Հայիթիից և աֆրիկյան երկրներից փախստական արհեստավորները ցուցադրում են իրենց գեղեցիկ ավանդական ձեռագործ տիկնիկները։ 2024 թվականի սեպտեմբեր։ Ձորաղբյուր, Կոտայքի մարզ։ ©UNHCR/Kiri Atri
Համատեղ ընթացք. գործընկերության մեկ տարի
2023 թվականին Հայաստանի կառավարությունը ողջունեց ավելի քան 100,000 փախստականների, որոնք փնտրում էին անվտանգություն՝ լրացնելով երկրում արդեն իսկ բնակվող բազմազան փախստական բնակչությանը։ Ի պատասխան՝ Իսպանիայի կառավարությունը կարևոր աջակցություն ցուցաբերեց իր Զարգացման համագործակցության գործակալության (AECID) միջոցով 500,000 եվրոյի նվիրատվության միջոցով։ Զուգահեռաբար, իսպանական մասնավոր կազմակերպություններն ու անհատները մոբիլիզացրեցին լրացուցիչ բնեղեն նվիրատվություններ, այդ թվում՝ հիմնական իրեր և պարագաներ, որոնք օգնեցին ընդլայնել արձագանքման շրջանակը։ Այս ջանքերի համատեղ իրականացումը հնարավորություն տվեց ժամանակին տրամադրել անհրաժեշտ օգնություն և ծառայություններ, ամրապնդելով ՄԱԿ-ի Փախստականների հարցերով գերագույն հանձնակատարի գրասենյակի՝ ՄԱԿ-ի փախստականների հարցերով գերագույն հանձնակատարի արձագանքը երկրի մի քանի տարածքներում։
2023 թվականից ի վեր այս համագործակցությունը շարունակել է զարգանալ՝ անցնելով փախստականներին և ապաստան փնտրողներին ուղղված արտակարգ օգնությունից այն կողմ՝ ներառելով համատեղ համայնքային այցելություններ, մշակութային միջոցառումներ և ստեղծագործական աշխատանքներ: Այս ջանքերը միավորում են փախստականներին և ընդունող համայնքներին՝ խթանելով ներառումը, դիմադրողականությունը և փոխըմբռնումը:
Ուժի և հույսի պատմություններ
Կոտայքի մարզի Հրազդանում Ագնեսան (նկարում վերևում) մեծ հույսեր ունի իր երեխաների ապագայի համար: Որպես երկու երեխաների միայնակ մայր, այս ձգտումը հստակորեն փոխանցվել է իր դստերը՝ Սրբուհուն.
«Ես ուզում եմ դառնալ հիփ-հոփ պարուհի, բայց դրա համար պետք է շատ մարզվեմ: Ինչպես միշտ ասում է մայրիկս՝ լավ սովորիր և աջակցիր ընկերներիդ, և լավ բաներ կգան»:
ՄԱԿ-ի փախստականների հարցերով գերագույն հանձնակատարի գրասենյակի գործընկեր «Mission Armenia»-ի կողմից ղեկավարվող ցերեկային խնամքի կենտրոնում փախստականներին ջերմությամբ են դիմավորում՝ ընտրելով իսպանական Inditex ընկերության կողմից նվիրաբերված հագուստ, որը կազմակերպել է España con ACNUR-ը: Նրանց թվում է յոթամյա փոքրիկ Մարիամիկը, որը նոր բաճկոնը փորձելիս լուսավորվում է։
«Ես արքայադստեր տեսք ունեմ», - բացականչեց նա։
Մշակույթի և կապի տոնակատարություն
Հրազդանում (Կոտայքի մարզի փոքրիկ քաղաք) գտնվող «Mission Armenia»-ի տարեցների ցերեկային խնամքի ակումբում փախստականներն ու տեղի համայնքի անդամները հավաքվում են ոչ միայն ժամանակ կիսելու համար. նրանք կիսվում են պատմություններով, հմտություններով և սերունդներ շարունակ փոխանցված ավանդույթներով: Արհեստների, երաժշտության և զրույցի միջոցով տարածքը խթանում է ներառումը, բարեկեցությունը և մշակութային շարունակականությունը։
«Ես ուրախ եմ ստեղծել ինչ-որ գեղեցիկ բան, և ավելի ուրախ եմ կիսվել այն ձեզ նման հյուրերի հետ: Յուրաքանչյուր հանդիպում ինչ-որ նոր բան է բերում իմ կյանք», - ասում է 75-ամյա փախստական Օֆելյան։
Այս ներգրավվածությունը ՄԱԿ-ի փախստականների հարցերով գերագույն հանձնակատարի գրասենյակի և գործընկերների ավելի լայն ջանքերի մի մասն է՝ ապահովելու համար, որ տարեց մարդիկ, որոնք հաճախ անտեսվում են տեղահանված միջավայրերում, ճանաչվեն, ներառվեն և գովաբանվեն իրենց դիմադրողականության և համայնքային կյանքում ունեցած ներդրման համար։
2024 թվականին Իսպանիայի «Ծաղրածուներ առանց սահմանների» կազմակերպության ներկայացման ժամանակ փախստականների գլխավորած կազմակերպությունը, փախստական և ընդունող համայնքի երեխաները միավորվեցին ուրախության, խաղի և կապի մի պահի համար։
«Սա առաջին անգամն է, որ որդիս ծաղրածու է տեսնում: Նա սա հավերժ կհիշի», - ասաց Մյանմայից փախստական հայրը՝ դիտելով, թե ինչպես է իր որդին պարում և ծիծաղում այլ երեխաների հետ։
Ծիծաղի և փոխազդեցության այս պահերը ճգնաժամի մեջ գտնվող երեխաներին աջակցելու, պատկանելության և հուզական բարեկեցության զգացումը խթանելու կարևոր մասն են կազմում։
Դիմակայունության ցուցադրություն. համերաշխության փառատոներ
Ձորագյուղում Բերքի փառատոնի և Տավուշի ամենամյա համայնքային փառատոնի նման համայնքային փառատոներում Հայիթիից, Կոնգոյից, Նիգերիայից և Գվինեայից փախստական արհեստավորները կարող են հպարտությամբ կիսվել իրենց ձեռագործ աշխատանքներով: 2024 թվականի փառատոնի ժամանակ Հայիթիից փախստական կին Դանթելինը բացատրեց.
«Յուրաքանչյուր տիկնիկ կրում է իմ պատմության մի մասը: Իմ ձեռքերով ես հույս եմ ստեղծում՝ ոչ միայն ինձ համար, այլև մյուս կանանց համար»:
ՄԱԿ-ի փախստականների հարցերով գերագույն հանձնակատարի գրասենյակի և տեղական գործընկերների կողմից աջակցվող այս կենսունակ համայնքային միջոցառումների միջոցով ներառականությունը դառնում է շոշափելի՝ ոչ միայն տեղահանված անձանց տաղանդները ցուցադրելով, այլև փոխըմբռնումը խթանելով և բազմազան մշակույթների հարստությունը նշելով:
ՄԱԿ ՓԳՀ-ի և Իսպանիայի հետ գործընկերության ամրապնդում
Իսպանիայի ներգրավվածությունը Հայաստանում միայն ֆինանսական աջակցության մասին չէ. այն տեղահանված մարդկանց հետ կողք կողքի կանգնելն է, նրանցից սովորելը և միասին աշխատելը՝ ավելի պայծառ ապագա ստեղծելու համար:
«Համերաշխությունը միջոցառում չէ, այլ փոխադարձ հարգանքի և համընդհանուր մարդկայնության վրա կառուցված երկարաժամկետ պարտավորություն։ Մենք հպարտ ենք այս ճանապարհը քայլել ՄԱԿ-ի Փախստականների հարցերով գերագույն հանձնակատարի գրասենյակի, ընդունող համայնքների և նրանց հետ, ովքեր ստիպված են եղել փախչել», - նշեց Քրիստինա Կոնեսա Սանչոն՝ Հայաստանում Իսպանիայի դեսպանատան գործերի ժամանակավոր հավատարմատարը, ելույթ ունենալով համայնքային միջոցառումներից մեկի ժամանակ։
Մինչ ՄԱԿ-ի Փախստականների հարցերով գերագույն հանձնակատարը և Իսպանիան շարունակում են ամրապնդել իրենց համագործակցությունը, Հայաստանի կառավարությունն ու ժողովուրդը մնում են այս աճող գործընկերության կենտրոնում՝ որպես արժանապատվության, դիմադրողականության և համերաշխության վրա հիմնված համատեղ արձագանքի համահեղինակներ։
Միասին մենք ոչ միայն կյանքեր ենք վերակառուցում։
Մենք վերակառուցում ենք հույսը։