สัญชาติ กุญแจสู่ความเท่าเทียมและสิทธิพื้นฐานในการใช้ชีวิต

สัญชาติคือกุญแจสู่ความเท่าเทียมและสิทธิพื้นฐานในการใช้ชีวิต ไม่ว่าจะเป็นการศึกษา อาชีพ การรักษาพยาบาล การเดินทาง และการถือครองทรัพย์สินอย่างถูกกฎหมาย ซึ่งล้วนเป็นสิทธิที่มนุษย์ทุกคนพึงได้รับ

ท่ามกลางสถานการณ์ปัจจุบันที่เต็มไปด้วยความท้าทายในการดำรงชีวิต กลุ่มคนไร้รัฐไร้สัญชาติยังคงเป็นคนกลุ่มเปราะบางที่ถูกจำกัดสิทธิและขาดการคุ้มครอง UNHCR จึงร่วมมือกับรัฐบาล ภาคีเครือข่าย และภาคประชาสังคม เพื่อยุติภาวะไร้รัฐไร้สัญชาติ ให้ทุกคนมีสิทธิในฐานะพลเมือง และพัฒนาศักยภาพเพื่อร่วมสร้างอนาคตของประเทศไทยไปด้วยกัน

สัญชาติหมายถึงอะไร? ทำไมจึงสำคัญต่อชีวิตของคนทุกคน

สัญชาติ หมายถึง สถานะทางกฎหมายที่แสดงถึงความเป็นพลเมืองของประเทศใดประเทศหนึ่ง เป็นความผูกพันระหว่างบุคคลกับรัฐ มีผลโดยตรงต่อการเข้าถึงสิทธิและการปฏิบัติตามหน้าที่ในฐานะพลเมืองตามสัญชาติแต่ละประเทศ เช่น สิทธิในการศึกษา การรักษาพยาบาล หรือการทำงานอย่างถูกกฎหมาย หากปราศจากสัญชาติ บุคคลจะถูกจำกัดสิทธิพื้นฐานต่าง ๆ และตกอยู่ในภาวะบุคคลไร้รัฐไร้สัญชาติ ทำให้ไม่สามารถดำรงชีวิตได้อย่างปกติเฉกเช่นคนทั่วไป

บุคคลไร้รัฐไร้สัญชาติคือใคร เหตุใดจึงควรได้รับความสำคัญ

ตามอนุสัญญาสหประชาชาติปี ค.ศ. 1954 บุคคลไร้รัฐไร้สัญชาติคือผู้ที่ไม่ได้รับการยอมรับว่าเป็นพลเมืองของรัฐใดตามกฎหมาย ส่งผลให้ไม่มีทะเบียนราษฎร ไม่มีเอกสารแสดงตัวตนจากรัฐ และไม่สามารถเข้าถึงสิทธิพื้นฐาน เช่น การศึกษา การรักษาพยาบาล การทำงาน การเป็นเจ้าของสินทรัพย์ หรือการเดินทางได้อย่างถูกต้องตามกฎหมาย ปัญหานี้ไม่เพียงกระทบต่อชีวิตของบุคคลเท่านั้น แต่ยังเป็นอุปสรรคต่อการพัฒนาทางเศรษฐกิจและสังคมโดยรวมด้วย

ขอบคุณข้อมูลจาก : สัญชาติ (๗ มิถุนายน ๒๕๕๓) - สำนักงานราชบัณฑิตยสภา

อุปสรรคที่คนไร้รัฐไร้สัญชาติต้องเผชิญและทางออก

คนไร้รัฐไร้สัญชาติและกลุ่มเปราะบางจำนวนมาก โดยเฉพาะเด็ก ผู้หญิง และผู้สูงอายุ เข้าไม่ถึงโอกาสขั้นพื้นฐานในชีวิตหลาย ๆ ด้าน เช่น การศึกษา การรักษาพยาบาล และการจดทะเบียนทางกฎหมาย เนื่องจากไม่มีเอกสารยืนยันตัวตนหรือความรู้ในการเข้าถึงกระบวนการของรัฐ ประกอบกับความหวาดกลัวและความยากจนทำให้พวกเขาติดอยู่ในวงจรความเปราะบางที่ยากจะแก้ไขด้วยตัวเอง

การบริจาคอย่างต่อเนื่องคือพลังสำคัญที่ช่วยให้ UNHCR และพันธมิตรสามารถสนับสนุนคนไร้รัฐไร้สัญชาติให้เข้าถึงสิทธิขั้นพื้นฐานของการเป็นมนุษย์ มีโอกาสสร้างชีวิตใหม่ และไม่ถูกลืมจากสังคม

เรื่องราวของบุคคลไร้รัฐไร้สัญชาติ

unhcr

บุคคลไร้รัฐไร้สัญชาติส่วนใหญ่ในประเทศไทยอาศัยอยู่ในพื้นที่ห่างไกล เข้าถึงบริการของรัฐยาก ขาดความรู้ภาษาไทยและกฎหมาย หลายคนไม่มีเอกสารระบุตัวตนเพราะไม่ได้จดทะเบียนการเกิด น้องปลาคือหนึ่งในคนไร้รัฐไร้สัญชาติที่ได้รับความช่วยเหลือจาก UNHCR และพันธมิตร พ่อแม่น้องปลาเป็นผู้พิการทางการได้ยิน ไม่ได้จดทะเบียรเกิดให้น้อง และการดำเนินการขอสัญชาติมีอะไรบ้าง จนน้องปลาได้รับการช่วยเหลือจาก UNHCR และพันธมิตรให้พิสูจน์ DNA และยื่นขอสัญชาติไทยเมื่ออายุ 9 ขวบ ทำให้เข้าถึงการศึกษาและสิทธิการรักษาพยาบาลเหมือนเด็กคนอื่น ๆ

unhcr

คุณป้าจันทร์ฟองได้รับสัญชาติไทยในวัย 63 ปี หลังต้องจ่ายค่ารักษาพยาบาลเองเพราะไม่มีบัตรประชาชน ทั้งที่เกิดในแผ่นดินไทยและพ่อแม่เป็นคนไทย แต่การตกสำรวจของการขึ้นทะเบียนเมื่อหลายสิบปีก่อน เพราะต้องย้ายถิ่นฐานและไม่มีความรู้ในการยื่นเอกสาร โครงการให้คำปรึกษาจาก UNHCR และพันธมิตรช่วยให้คุณป้าได้สัญชาติไทยอย่างถูกต้องตามกฎหมายและสามารถเข้าถึงสิทธิพื้นฐานที่เคยขาดหายไป

ขั้นตอนการขอสัญชาติไทย

ขั้นตอนการขอสัญชาติไทยโดยทั่วไป มีดังนี

• ตรวจสอบคุณสมบัติ : ผู้ขอสัญชาติไทยต้องมีคุณสมบัติตามที่กฎหมายกำหนด เช่น มีชื่อในทะเบียนบ้านและมีเลขประจำตัว 13 หลัก มีภูมิลำเนาและอาศัยอยู่ในไทยติดต่อกันต่อเนื่องไม่น้อยกว่า 15 ปี มีหลักฐานการเกิดในไทย พูดและเข้าใจภาษาไทยกลาง เป็นต้น
• รวบรวมเอกสาร : เตรียมเอกสารที่จำเป็น เช่น สูติบัตร, ใบสำคัญถิ่นที่อยู่, บัตรประจำตัวคนต่างด้าว, ทะเบียนบ้าน, หลักฐานการสมรส (ถ้ามี) และเอกสารอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง
• ยื่นคำขอ : ยื่นคำขอสัญชาติไทยพร้อมเอกสารที่สำนักงานเขต (ในกรุงเทพฯ) หรือที่ว่าการอำเภอ (ในต่างจังหวัด)
• การสอบสวนและตรวจสอบ : เจ้าหน้าที่จะทำการสอบสวนผู้ขอสัญชาติและพยาน (ถ้ามี) รวมถึงตรวจสอบเอกสารและข้อมูลต่าง ๆ
• การพิจารณา : กระทรวงมหาดไทยจะพิจารณาคำขอสัญชาติและเอกสารหลักฐาน
• ประกาศผล : หากได้รับอนุมัติ ผู้ขอสัญชาติจะได้รับการเพิ่มชื่อในทะเบียนบ้านและทำบัตรประจำตัวประชาชนคนไทย

ขอบคุณข้อมูลจาก : เปิดหลักเกณฑ์ “การให้สัญชาติ-สถานะ” บุคคลอพยพ - รัฐบาลไทย

บุคคลไร้รัฐไร้สัญชาติ และการทำงานเพื่อยุติภาวะไร้รัฐไร้สัญชาติของ UNHCR

unhcr

โครงการ #IBelong ของ UNHCR เริ่มต้นเมื่อวันที่ 4 พฤศจิกายน ค.ศ. 2014 โดยตั้งเป้ายุติภาวะไร้รัฐไร้สัญชาติภายใน 10 ปี ภายใต้ความร่วมมือระดับโลก รวมถึงในประเทศไทย ตลอดทศวรรษที่ผ่านมา โครงการได้ช่วยเหลือผู้ไร้รัฐไร้สัญชาติจำนวนมาก และสร้างความเปลี่ยนแปลงอย่างเป็นรูปธรรม เมื่อโครงการสิ้นสุดลง ทุกภาคส่วนยังคงเดินหน้าทำงานต่อและเปิดตัว Global Alliance to End Statelessness หรือ พันธมิตรสากลเพื่อยุติภาวะไร้รัฐไร้สัญชาติ ในเดือนตุลาคม ค.ศ. 2024 ที่กรุงเจนีวา เพื่อเร่งขับเคลื่อนการแก้ปัญหาอย่างต่อเนื่อง โดยประเทศไทยเป็นหนึ่งในประเทศสมาชิกด้วยเช่นกัน ความสำเร็จในอนาคตยังคงต้องอาศัยความร่วมมือจากทุกภาคส่วนอย่างใกล้ชิด

บริจาคช่วยเหลือบุคคลไร้รัฐไร้สัญชาติร่วมกับ UNHCR

ปัจจุบันประเทศไทยมีบุคคลไร้รัฐไร้สัญชาติที่จดทะเบียนกับรัฐมากกว่า 580,000 คน UNHCR ร่วมกับรัฐบาลและพันธมิตร ดำเนินงานให้ความช่วยเหลือผ่านการให้คำปรึกษาด้านกฎหมาย ช่วยเตรียมเอกสารยื่นขอสัญชาติ สนับสนุนค่าเดินทางสำหรับกรณีพิเศษ ผลักดันการปรับปรุงกฎหมาย ฝึกอบรมเจ้าหน้าที่ รวมถึงจัดหน่วยบริการเฉพาะกิจในพื้นที่เข้าถึงยาก เพื่อยุติภาวะไร้รัฐไร้สัญชาติให้หมดสิ้นไป

การบริจาคเงินอย่างต่อเนื่องช่วยให้ UNHCR ทำงานได้อย่างต่อเนื่อง ซึ่งคุณสามารถเป็นส่วนหนึ่งของการช่วยเหลือเพื่อนมนุษย์ได้ทุกที่ทุกเวลา ด้วยการบริจาคออนไลน์ สะดวก ปลอดภัย และสามารถดำเนินการได้ผ่านช่องทางออนไลน์

ขั้นตอนการบริจาคช่วยเหลือผู้ไร้รัฐไร้สัญชาติ

คุณสามารถร่วมบริจาคเพื่อช่วยเหลือบุคคลไร้รัฐไร้สัญชาติ และร่วมเป็นส่วนหนึ่งกับครอบครัว UNHCR แบบออนไลน์ผ่านเว็บไซต์ของเราได้ด้วย 4 ขั้นตอน

1. เข้าไปที่เว็บไซต์ https://donate.unhcr.org/th/th/stateless เพื่อบริจาคช่วยบุคคลไร้รัฐไร้สัญชาติ
2. เลือกประเภทการบริจาคอย่างต่อเนื่องเพื่อประสิทธิภาพสูงสุดในการมอบความช่วยเหลือ และระบุจำนวนเงินที่ต้องการบริจาค
3. กรอกข้อมูลของคุณเพื่อรับข้อมูลยืนยันการบริจาค และอัปเดตการให้ความช่วยเหลือจาก UNHCR
4. กดยืนยันการบริจาค ผ่านบัตรเครดิตหรือช่องทางอื่น ๆ ที่ท่านเลือก

ช่องทางการบริจาคเงินสนับสนุนผ่าน UNHCR

บริจาคออนไลน์ผ่านทางเว็บไซต์

การบริจาคออนไลน์เพื่อช่วยเหลือบุคคลไร้รัฐไร้สัญชาติสามารถทำได้ผ่านเว็บไซต์ https://donate.unhcr.org/th/th/stateles โดยเลือกบริจาครายเดือนและชำระเงินผ่านบัตรเครดิตหรือช่องทางอื่น ๆ ที่เลือกไว้

บริจาคผ่านเจ้าหน้าที่ระดมทุนตามสถานที่ต่าง ๆ

สามารถเข้าพบเจ้าหน้าที่ระดมทุนของ UNHCR ตามสถานที่ต่าง ๆ เพื่อพูดคุยและรับทราบข้อมูลการช่วยเหลือบุคคลไร้รัฐไร้สัญชาติ เจ้าหน้าที่จะอธิบายถึงรายละเอียดของการช่วยเหลือ พร้อมกับช่วยอำนวยความสะดวกในการบริจาคอย่างปลอดภัย

สอบถามข้อมูลเกี่ยวกับการบริจาคเพิ่มเติมได้ที่ LINE: @UNHCRThailand หรือทางอีเมล [email protected]

บริจาคสนับสนุนการทำงาน

ประเภทการบริจาคเงินช่วยเหลือผ่าน UNHCR

ท่านสามารถบริจาคเงินช่วยเหลือได้ 2 ประเภท ดังนี้

• บริจาครายเดือน การบริจาคแบบรายเดือนสามารถสนับสนุนการมอบความคุ้มครองและความช่วยเหลือที่จำเป็นทุกด้าน เพื่อให้บุคคลไร้รัฐไร้สัญชาติของแต่ละประเทศ ผู้ลี้ภัย และผู้พลัดถิ่นได้รับความช่วยเหลืออย่างต่อเนื่อง และสร้างความเปลี่ยนแปลงได้อย่างยั่งยืน
• บริจาคแบบรายครั้ง เพื่อให้การสนับสนุนการช่วยเหลือระยะสั้น หรือการช่วยเหลือในสถานการณ์ฉุกเฉินเร่งด่วน

มอบชีวิตใหม่ให้ผู้ไร้รัฐไร้สัญชาติในประเทศไทย

ภาวะไร้รัฐไร้สัญชาติคือปัญหาที่เกิดขึ้นทั่วโลก เป็นอีกหนึ่งความท้าทายที่ต้องได้รับการช่วยเหลือควบคู่กับการพัฒนาชีวิตของบุคคลให้ได้มีสัญชาติและสามารถเข้าถึงสิทธิพื้นฐานต่าง ๆ อย่างที่ควรจะเป็น UNHCR ทำงานในประเทศไทยและทั่วโลกในการให้ความช่วยเหลือและสนับสนุนรัฐบาลรวมถึงองค์กรพันธมิตรเพื่อให้บุคคลไร้รัฐไร้สัญชาติสามารถใช้ชีวิตอย่างมีศักดิ์ศรี มีความเท่าเทียม มั่นคงและปลอดภัย