Samningurinn um réttarstöðu flóttamanna frá 1951: lífsnauðsynleg vernd fyrir fólk á flótta í 70 ár

Í dag eru liðin 70 ár frá samþykkt samningsins um réttarstöðu flóttamanna frá 1951, en það er mikilvægur alþjóðasamningur. Samkvæmt UNHCR, Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna, er nauðsynlegra en nokkru sinni fyrr að endurvekja þær hugsjónir og grundvallaratriði sem liggja að baki hans.

„Samningurinn heldur áfram að vernda réttindi flóttafólks um allan heim,“ segir Filippo Grandi, Flóttamannafulltrúi Sameinuðu þjóðanna.

„Samningurinn hefur bjargað lífi margra milljóna einstaklinga. Nú eru sjötíu ár síðan hann var saminn og það er mikilvægt að alþjóðasamfélagið standi vörð um hann.”

Hann lýsti yfir áhyggjum af nýlegum tilraunum hjá sumum ríkisstjórnum til að hunsa eða komast í kringum reglur samningsins, allt frá því að reka burt eða hindra för flóttafólks og hælisleitenda við landamæri, til þess að leggja fram tillögur um að þvinga þau til þriðju landa án þess að setja fyrirvara vegna öryggis þeirra.

Nú eru liðin 70 ár, upp á dag, frá því að ríkin fengu Samning um réttarstöðu flóttamanna frá 1951 til undirritunar. Grandi bendir á að samningurinn hafi í gegnum árin verið mikilvægur hluti alþjóðlegrar mannréttindalöggjafar og sé eins viðeigandi núna og þegar hann var fyrst ritaður og samþykktur.

„Textinn í samningnum er mjög skýr hvað varðar réttindi flóttafólks og á enn við í  núverandi aðstæðum sem einkennast af fordæmalausum áskoranum og neyðarástandi, svo sem COVID-19 faraldurinn,“ sagði Grandi.

Bæði Samningurinn um réttarstöðu flóttafólks frá 1951 og hin nýlegri Alþjóðlega samþykkt um málefni flóttamanna kalla eftir alþjóðlegu samstarfi til að finna ýmsar lausnir fyrir flóttafólk.

Grandi lagði áherslu á þörfina á því að alþjóðasamfélagið standi vörð um grundvallarreglur fyrir vernd flóttamanna sem koma fram í samningnum, þar á meðal rétt einstaklings sem flýr ofsóknir til að vera ekki sendur aftur í hættu.

70 ára afmæli samnings um réttarstöðu flóttamanna kemur aðeins nokkrum mánuðum eftir að Flóttamannastofnunin sjálf fagnaði sjö áratugastarfsemi við vernd vegalausra einstaklinga um allan heim.

LOKIÐ

Bakgrunnsupplýsingar fyrir ritstjóra:

• Eftir skelfingar seinni heimsstyrjaldarinnar, þann 14. desember 1950, gáfu Sameinuðu þjóðirnar út samþykktir Flóttamannastofnunarinnar þar sem umgjörð starfsemi hennar var skilgreind, ásamt tilmælum til fulltrúa 26 ríkja um að hittast í Genf til að ljúka því að rita samninginn um réttarstöðu flóttamanna, sem þeir gerðu í júlí 1951.
• Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna stendur vörð um samninginn og hefur umboð samkvæmt alþjóðalögum til að hafa umsjón með notkun hans og vinna með löndum að því að vernda flóttafólk og finna varanlegar lausnir.
• Samningurinn og bókunin frá 1967, þar sem skilgreining á þeim sem þurfa alþjóðlega vernd er víkkuð, tilgreinir skýrt hvað telst flóttafólk og þá tegund verndar, annarrar aðstoðar og félagslegra réttinda sem það á rétt á. Þessi tvö verkfæri eru hornsteinn flóttamannaaðstoðar í dag og hafa legið til grundvallar ýmsum svæðisbundnum sáttmálum og löggjöf, til dæmis Flóttamannasamningi Einingarsamtaka Afríkuríkja frá 1969, Cartagena-yfirlýsingar Rómönsku Ameríku frá 1984 og samevrópsks hæliskerfis Evrópusambandsins.
• Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna biðlar til allra ríkja að framfylgja löggjöf um flóttamenn, þar á meðal samningnum frá 1951, með því að samþykkja lög, setja á fót stofnanir og taka upp reglur og verklag í samræmi við ákvæði hans. Einnig hvetur hún lönd sem ekki eru aðilar að samningnum að gerast aðilar að honum, sem þau halda vissulega áfram að gera, en nýjasta landið til að undirrita hann var Suður-Súdan árið 2018.
• Grundvallarreglur samningsins voru staðfestar á ný árið 2018 með alþjóðlegri samþykkt um málefni flóttamanna, sem er grundvöllur þess að hægt sé að deila ábyrgð á skipulegri og jafnari hátt. Bæði samningurinn og samþykktin gera ráð fyrir því að sjálfbær lausn við flóttamannaaðstæðum náist ekki án alþjóðlegs samstarfs.

Smelltu hér til að lesa meira um Samninginn um réttarstöðu flóttamanna frá 1951.

Smelltu hér til að fá frekari upplýsingar um alþjóðlega samþykkt um málefni flóttamanna.

Deila á Facebook Deila á Twitter