Kadinlarin da diger mülteciler gibi, mensei ülkelerine dönmeye zorlanmaya karsi korunmaya; silahli çatisma veya siddetin diger türlerine karsi güvenlige; açiklanmayan ve sebepsiz yere uzatilan gözaltindan korunmaya; kendilerine yeterli sosyal, ekonomik ve yasal haklar taniyan hukuki statüye, gida, barinak, giyecek ve tibbi bakim gibi temel ihtiyaçlara erismeye ihtiyaçlari vardir.
Bunlara ek olarak, mülteci kiz ve kadinlarin özel koruma ihtiyaçlari bulunmaktadir.
Mülteci kiz ve kadinlarin erkek mültecilere kiyasla daha farkli ve özel koruma ihtiyaçlari bulunmaktadir. Kiz çocuklarinin ve kadinlarin kullanilmaya, cinsel ve fiziksel istismara, sömürüye ve mal ve hizmetlerin dagitiminda ayrimciliga karsi korunmalari gerekir.
Mülteci olarak yasamlarinin her asamasinda koruma sorunlari mülteci kadinlarin pesini birakmayabilir.
Mülteci kadinlar,
- kaçislari öncesi ve esnasinda fiziksel ve cinsel saldiri ve istismara;
- siginma ülkesinde fiziksel ve cinsel saldiri ve istismara;
- eslerinin istismari ve terketmesine;
- silahli çatismaya ve zorla askere alinmaya;
- cinsel sömürüye ve fahiselige zorlanmaya;
- kisi olarak taninmamaya ve belge eksikligine; ve/ya
- geri dönüslerinden sonra fiziksel ve cinsel saldiri ve istismara
maruz kalabilirler.
Mültecilik döngüsü içerisinde kadin ve kiz çocuklarina yönelik cinsiyet / toplumsal cinsiyete dayali siddeti asagidaki gibi siniflandirmak mümkündür.
-
Çatisma sirasinda, kaçistan önce:
- Iktidarda bulunan kisiler tarafindan taciz edilme
- Kadinlarin cinsel olarak iskence görmesi
- "Askerler" tarafindan cinsel siddet uygulanmasi
- Toplu tecavüz ve hamile birakilma
- Çatisma halindeki taraflarin silahli mensuplari tarafindan kaçirilma
-
Kaçis sirasinda
- Haydutlar, sinir muhafizlari tarafindan cinsel saldiri
- Insan tacirleri, köle ticareti yapanlar tarafindan yakalanma
-
Siginma ülkesinde
- Otorite sahibi kisiler tarafindan cinsel saldiri,
- Ailelerinden ayri düsmüs kiz çocuklara, bakici aile yanindayken cinsel taciz
- Aile içi siddet
- Yakacak toplarken, su almaya giderken cinsel saldiri
- Hayatta kalabilmek için cinsel iliskiye zorlanmak/ zorla fuhus
- Siginma ülkesinde yasal bir statü beklerken ya da yardim ve kaynaklara erismeyi beklerken cinsel taciz
-
Geri dönüs sirasinda
- Kadinlara yönelik zararli geleneksel uygulamalarin tekrar baslatilmasi
- Ailelerinden ayri düsmüs kadin ve çocuklara yönelik cinsel taciz
- Iktidarda bulunan kisiler tarafindan cinsel istismar
- Haydutlar, sinir muhafizlari tarafindan cinsel saldiri, geri dönüse zorlanma
-
Yeniden bütünlesme
- Geri dönenlere bir çesit ceza olarak cinsel tacizde bulunmak
- Yasal statüyü düzene sokmak için cinsel zorbalik
- Kadinlarin karar alma süreci haricinde birakilmasi
- Kaynaklara erisiminin engellenmesi
Bazi kadin mülteciler vardir ki diger hemcinslerinden daha fazla korunmaya ihtiyaç duyarlar.
Cinsiyete dayali siddete daha açik bu kisiler:
- refakatsiz ve tecrit edilmis tek kadinlar,
- yalniz aile reisi kadinlar,
- cinsel siddet kurbani kadinlar,
- escinsel kadinlar,
- ruh sagligi bozuk ve travmatik kadin mülteciler,
- refakatsiz kiz çocuklar ve koruyucu aile bakimina verilmis çocuklar,
- ve gözaltindaki veya benzeri durumdaki kadinlardir.
Kadin mültecilerin acil durumda, kamplardaki durumu daha farkli korunma sorunlarini beraberinde getirebilir.
Mülteci kadinlarin özel koruma sorunlarina hassasiyet ve sagduyu gösterilmesi, kamp ve yerlesimlerde ortaya çikabilecek sorunlarin önlenmesine katkida bulunabilir. Mülteci kadinlar çok siklikla kamp tasariminin yetersiz olmasindan kaynaklanan tehlikelerle karsilasirlar: kadinlarin mahremiyetine imkan tanimayan toplu barinaklar; mülteci kadinlarin barindigi yerlere güvenli olmayan uzakliklarda kurulmus tuvaletler gibi temel hizmetlerin yerleri; yetersiz isiklandirma. Bir çok mülteci durumunda, geleneksel topluluklarin yeniden biraraya gelmesine çaba gösterilmeksizin birbirine yabanci kisiler birarada yerlestirilir; refakatsiz kadinlar ve kadinlarin reislik ettigi aileler, tek erkeklerle ayni ortamlarda bulunabilir; topluluk içinde düzen saglanmasina dair geleneksel mekanizmalar islemeyebilir. Kadinlarin yiyecek ve kamplarda dagitilan diger malzemelere erisiminde esitlik söz konusu olmayabilir; su ve yakacak temin etmek için uzun mesafeler yürümek zorunda kalabilirler; saglik, egitim ve beceri gelistirme ve gelir getiren faaliyetlere erisimi esit olmayabilir.
Kadinlarin yerlesim yerlerindeki sorunlarina karsi bazi pratik önlemler alinabilir:
- Kamplarin mensei ülke sinirlarina yakin mesafede ya da güvensiz alanlarda kurulmasindan kaçinmak;
- temel hizmet ve imkanlarin mülteci kadinlarin saldiriya maruz kalmayacaklari biçimde düzenlenmesini saglamak,koruyucu önlemleri almak ve gereçleri saglamak;
- güvenliklerinin nasil iyilestirilebilecegi konusunda kadinlarla konusmak, kendi güvenliklerini etkileyen konularda kararlara dahil etmek;
- kadin mültecilerden bilgi temin edilmeye çalisilirken kadin personeli görevlendirmek;
- mülteci kadinlarin uygun belgelere sahip olmalarini ve yardim verilmesine yönelik degerlendirmede kullanilan kayit sürecine katilimlarini temin etmek.
- kadinlarin rol ve sorumluluklarini genisletmek ve katilimlarini saglamak;
- kadin komitelerinin olusturulmasini tesvik etmek;
- kadinlarin hizmet ve tesislerden faydalanirken saldirilara açik olmamasi için alandaki temel hizmet ve tesislerin kolay erisilebilir yerlere kurulmasini temin etmek;
- gida dagitimindaki sorunlari tespit etmek amaciyla, kadin ve çocuklarin beslenme durumunu gözlemlemek;
- kendileri için uygun olan ve kadinlarin, üreme sagligi da dahil olmak üzere saglik hizmetlerine esit sekilde erisimini saglayan saglik programlarinin tasarimina mülteci kadinlari da dahil etmek;
- üreme sagligi hizmetlerinin tüm biçimlerini, birincil saglik programlariyla bütünlestirmek; cinsel yollarla bulasan hastaliklar, HIV/AIDS ve diger hastaliklar ile kadin sünneti gibi zararli geleneksel uygulamalar konusunda bilinçlendirme kampanyalarini desteklemek;
- kadin mültecilerin saglik görevlisi olarak ise alinmalarina ve egitilmelerine yönelik programlar gelistirmek;
- iskence, tecavüz ve fiziksel ve cinsel istismarin diger türlerinin magdurlari basta olmak üzere, mülteci kadinlar için danismanlik ve akil sagligi hizmetleri kurmak;
- mülteci kiz çocuklarin, ilkögretim konusunda erkek çocuklarla esit imkanlara sahip olmalarini temin etmek;
- mülteci kadinlarin egitim programlarina katilimi konusunda erkeklerle esit imkanlara sahip olmalarini temin etmek (lise programlari, üniversite burslari, yetiskin egitim programlari ve beceri gelistirme kurslari dahil);
- Refakatsiz kadin ve kizlara ve yalniz basina aile reisligi yapan kadinlara, kendilerine danisarak özel barinak saglamak ve bu kisiler için yeterli güvenligi temin etmek;
- siddete özellikle açik kisiler ve gruplari belirlemek, -örnegin, sakat aile üyeleri olan yalniz kadin aile reisleri vs.- ve özel koruma ve yardim sorunlarina hitap edecek uygun stratejiler gelistirmek;
- ve ekonomik açidan kendi kendine yeterli olmayi arttiracak programlara esit erisim saglamak;
-
mülteci kadinlarin koruma sorunlarina dair bilgiyi, STKlar, ilgili makamlar ve BMMYK ile paylasmak…
bunlardan sadece birkaçidir.
İlgili: