Het is 10 jaar geleden dat het Jordaanse vluchtelingenkamp werd opgericht als tijdelijk onderkomen voor Syrische vluchtelingen. Inmiddels vormt het de thuisbasis van 80.000 vluchtelingen en staat het symbool voor de langdurige Syrische vluchtelingencrisis.
Vrachtwagens leveren geprefabriceerde onderkomens via een nieuw aangelegde asfaltweg in het vluchtelingenkamp Za'atari, Jordanië, in november 2012. © UNHCR/Brian Sokol
Tien jaar geleden stak een groep van 450 mensen uit Syrië de grens over naar hun buurland Jordanië; ze sloegen op de vlucht voor het geweld. Later bleek dat die mensen de eerste bewoners werden van het pas geopende vluchtelingenkamp Za’atari.
Binnen een jaar zaten er 120.000 mensen in Za’atari. De tenten die in de eerste weken en maanden voor een tijdelijk dak zorgden, werden vervangen door duizenden metalen onderkomens. Wegen, scholen en ziekenhuizen werden gebouwd om aan de behoeften van de bewoners te voldoen en er ontstonden winkels en kleine bedrijven gerund door ondernemende bewoners van Za’atari.
Hier zijn tien dingen die je moet weten over het grootste vluchtelingenkamp in het Midden-Oosten, Za’atari:
De eerste vluchtelingen die in het Za’atari-kamp aankwamen, kregen tenten van UNHCR, de VN-Vluchtelingenorganisatie, om onderdak te bieden tegen het weer. In 2013 zijn tenten vervangen door stacaravans. De levensduur van een stacaravan is zes tot acht jaar, wat betekent dat de meeste nu dringend gerepareerd moeten worden. Volgens een recente beoordeling heeft meer dan 70 procent van de schuilplaatsen nu muren, vloeren en plafonds die niet aan de standaarden van een veilige omgeving voldoen.
Elke week worden er ongeveer 40 baby’s geboren in Za’atari. Dit komt neer op ongeveer 40 nieuwgeboren baby’s per week. De helft van de mensen in Za’atari zijn kinderen en velen van hen zijn nog nooit buiten het kampgebied geweest. Van gezondheidszorg tot gemeenschapscentra, alle diensten die kinderen nodig hebben, zijn te vinden in het vluchtelingenkamp, inclusief scholen, die gerund worden door het Jordaanse Ministerie van Onderwijs.
De ‘Sham Elysees’ – een woordspeling op ash-Sham, zo noemen Syriërs Damascus, en de beroemde boulevard in Parijs, Champs-Élysées – is een 3 kilometer lange straat met diverse winkels,van groentewinkels tot fietsenmakers, allemaal gerund door vluchtelingen. Het ondernemerschap van vluchtelingen in Za’atari is wereldwijd in het nieuws verschenen. Door handelssamenwerkingen met lokale Jordaanse bedrijven en leveranciers in de nabijgelegen stad Mafraq is er een constante stroom van bestelwagens van en naar het kamp.
De drukke marktstraat ‘Sham Elysees’ in Za’atari in juni 2015. © UNHCR/Christopher Herwig
De medische voorzieningen zijn verspreid over het kamp om iedereen van goede zorg te voorzien. Van spoedpatiënten die door de ambulancedienst worden gebracht tot bewoners die naar binnenlopen met hun medische vraag. Elke maand worden er ongeveer 25.000 medische consulten gegeven, waarbij ernstigere gevallen worden doorverwezen naar Jordaanse ziekenhuizen in nabijgelegen steden.
Het Za’atari-kamp draaiende houden is geen sinecure. Bijna 1.200 medewerkers zijn in dienst van 32 verschillende VN-agentschappen en NGO’s die in het kamp werken. Van bescherming van de gezondheid tot geldelijke bijstand en onderhoud van onderdak, goede coördinatie is hierbij de sleutel. UNHCR beheert al deze activiteiten in samenwerking met de Jordaanse regering.
Nu Jordanië wordt erkend als het op één na meest waterschaarste land ter wereld, is water kostbaar het kamp, dat zich in het droge noordoosten van het land bevindt. Hoewel alle schuilplaatsen in het kamp zijn aangesloten op het waternetwerk, zei 30 procent van de huishoudens in Za’atari dat de watervoorziening onvoldoende was.
De grootste zonne-energiecentrale ooit gebouwd in een vluchtelingenomgeving levert schone energie aan Za’atari. © UNHCR/Mohammad Hawari
De zonne-energiecentrale in Za’atari is in 2017 geopend om vluchtelingengezinnen van groene energie en elektriciteit te voorzien. Oorspronkelijk is het ontworpen om 12 uur per dag elektriciteit te leveren. Hierdoor werden bijvoorbeeld ook de straten veiliger in het donker en konden bewoners langer doorwerken. De afgelopen maanden moest UNHCR de elektriciteitsvoorziening echter terugbrengen tot 9 uur per dag om de kosten te beperken, aangezien de vraag naar elektriciteit enorm is gestegen.
Werkvergunningen kunnen worden verleend aan Syrische vluchtelingen in Jordanië om te werken in sectoren die openstaan voor niet-Jordaniërs, waaronder landbouw, bouw, diensten en basisindustrieën. Momenteel heeft echter slechts 4 procent van de vluchtelingen in de werkende leeftijd in Za’atari een werkvergunning. Aangezien de impact van de pandemie nog steeds voelbaar is in de Jordaanse economie, leidt een gebrek aan banen voor zowel Syrische vluchtelingen als Jordaniërs ertoe dat meer kampbewoners risicovolle banen aannemen of schulden krijgen. Twee-derde van de vluchtelingenfamilies in Za’atari geeft aan schulden te hebben.
Odai (28) die sinds 2012 in het kamp woont, heeft een winkel waar traditionele Arabische desserts worden verkocht. © UNHCR/Yousef Alhariri
UNHCR biedt elk kwartaal cash hulp om vluchtelingen in het kamp te voorzien in hun basisbehoeften. De afgelopen maanden zijn cash uitkeringen grotendeels vervangen door elektronisch geld. 95 procent van de vluchtelingenhuishoudens in het kamp heeft nu een mobiele portemonnee. Deze innovatie stelt mensen op de vlucht in staat om digitaal te betalen en geld te sparen voor de toekomst.
Uit enquêtegegevens blijkt dat de meerderheid van de kampbewoners in de toekomst nog steeds naar Syrië wil terugkeren. Hoewel het op dit moment nog steeds niet veilig is, blijft het verlangen naar hun land groot, zelfs onder de jongere generatie die nog nooit in Syrië is geweest. Tradities die van generatie op generatie worden doorgegeven, helpen de Syrische cultuur en het Syrische erfgoed in het kamp levend te houden, mede dankzij de sterke banden in de gemeenschap die de afgelopen tien jaar in Za’atari zijn gegroeid.
Deel op Facebook Deel op Twitter
